Pasta: 06483.006.001Título: UPI, Reuter, The Jakarta Post, Pelita, Kompas, Público, TAPOL, Indonesian Legal Aid Fundation, Associated Press, AFP, Forum Keadilan, The Observer, BBC, Radio Netherlands, Republika, Antara, Kompas, Suara Karya, Editor.Assunto: Indonésia impede visitas de familiares e organizações internacionais a Xanana Gusmão, ICRC, apelo de Xanana à libertação de presos políticos, alargamento da pena em câmbio, ICJ, Cipiang, tortura do sono, apelo das organizações internacionais para visitar prisioneiros políticos, imagem internacional Indonésia, Ximenes Belo, YLBHI, revisão do caso de Xanana, carta de Xanana ao Governo Português publicada no Público, possiveis maneiras de passar cartas fora de Cipinang, revogação da proibição de visitas a presos políticos, visita de funcionários da ONU, FRETLIN, Ali Alatas, Durão Barroso, exílio de Xanana para Guiné-Bissau, transferência de prisão, pedido de anulação da sentença de Xanana à ICJ, Abílio Araújo, ABRI, pedido de um novo julgamente num Tribunal Internacional, campanha de desinformação indonésia, pedido de clemência, asílio poilítico de estudantes, papel da UE, Xanana recusa exílio.Data: Dezembro de 1993 - Maio de 1994Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: IMPRENSA Página(s): 64
06483.006.001
IMPRENSA
Pasta: 06486.003Título: TAPOL, Australian Broadcasting Corporation, Público, Diário de Notícias.Assunto: Entrevista de Robert Domm a Xanana Gusmão, situação militar em Timor-Leste, mobilização forçada da população, armamento utilizado pelas tropas indonésias, estratégias da resistência, vítimas, comunicação, organização política da resistência, organizações clandestinas, filosofia política da resistência, relações com grupos políticos timorenses, UDT, Mário Carrascalão, estudantes timorenses, Igreja Católica, Direitos Humanos, fundos de cooperação, cultura tradicional timorense, mulheres, mudanças políticas no mundo, ONU em Timor-Leste, tratado GAP, Vaticano, propostas de paz. Entrevista de Robert Domm editada, percurso do jornalista. Entrevista TAPOL a Xanana, ABRI, mudança da situação em Timor-Leste, visita de missão parlamentar portuguesa, movimento democrático indonésio. Entrevista por Rui Araujo, Lusitania Express, FALINTIL, Ximenes Belo, Portugal, CNRM, entrevista por Oscar Mascarenhas, José Ramos Horta, presidência portuguêsa EEC, igreja portuguesa.Data: Setembro de 1992 - Novembro de 1992Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: IMPRENSA Página(s): 99
06486.003
IMPRENSA
Pasta: 08023.145Título: Entrevista a Rui Hanjam no programa radiofónico Tuba Rai MetinAssunto: Estudou no mato, escrevendo nas folhas de bambu.
Continuou os estudos em Java. Faz parte da Renetil.
Regressa a Ermera, foi funcionário. Com o aparecimento da reforma; organiza FODIMER (Forum para o Diálogo sobre a Sociedade) a fim de preparar caminhos para os estudantes na campanha. Diálogo com o Bupati (administrador do conselho).
Vendo-se perseguido, foge para Díli. Sem ir ao trabalho durante três meses.
Chegada da Unamet: ganha-se a esperança. Toma decisão em fazer algum trabalho, com o portavoz da Unamet, David Wimhurst.
Wimhurst foi investigar violações em Atsabe; dão crédito nele.
As milícias aterrorizam-no por trabalhar com a Unamet.
Acompanha o staf internacional para o encontro com as Falintil em Ermera. Ajuda também os jornalistas no encontro com as Falintil.
Não pode participar na manifestação por ser staf da Unamet. Ser ‘neutro’ custa muito. Acusam-no de trabalhar para a independência.
Faz traduções na rário; aumentam as acusações. Wimhurst transferiu-o para a televisão.
Soube dos resultados da votação no Hotel Makhota; não se pode esconder, grande euforia na celebração.
As milícias perseguem-nos de carro até Unamet. Depois de uns dias sai a procura dos pais: a situação é crítica, não pode regressar a Unamet.
Colegas de Tibar fazendo-se passar por milicias, foram para os levar, escondendo-se no meio da carga em Polres e em Polda (Comando Polícia local).
Situação crítica: saiu com a família para Tibar. O chefe da Aldeia Tibar, Bento, fazendo-se passar por milicia, consegue salvar perto de cinco mil pessoas. Salvou o estudante que foi atropelado no Ponte Cais, (Díli).
RRI dá a conhecer que as milícias de Tibar estavam a prestar mau serviço.
Escondem carros para ir ter com a INTERFET no aeroporto, levando identificação de Unamet e falando inglês, acreditaram nele.
A INTERFET foi de carro salvar a população em Tibar, dos ataques que as milícias praticavam.
Grande emoção quando a Unamet chegou, reencontra-se com David Wimhurst.
Aprende a falar na rádio, fazendo o programa ‘Manu Hakfuik’ (O ‘assobio do galo’, mas provavelmente o cantar do galo), para regresso dos refugiados.
Reflexão sobre a importância da história.;
[Tétum: Escola ai-laran, hakere ho au nia tahan.
Escola fali iha Java. Tama Renetil.
Fila ba Ermera, sai funsionario. Reformasi mosu; organisa FODIMER (Forum Dialog Masyarakat) atu prepara dalan ba estudante sira halo campanha. Dialogo ho Bupati.
Sente perseguido, halai tn mai Dili. La tama servisu fulan tolu.
Unamet tama: esperansa mai fali. Hola desisaun atu tama halo servisu, ho portavoz Unamet nian David Wimhurst.
Wimhurst ba investiga violasaun hanesan iha Atsabe; fo fiar ba nia.
Teror husi milisia tanba servisu ho Unamet.
Akompanya staf internasional hasoru ho Falintil sira iha parte Ermera. Ajuda mos jornalista hasoru ho Falintil.
Labele tuir manifestasaun tanba staf Unamet. Buat ‘neutral’ susar fali. Akusasaun kontra nia katak ajuda ba independensia.
Halo traduksaun ba radio; aumenta, hetan akusasaun. Wimhurst muda ba televisaun.
Rona resultadu votasaun iha Hotel Makhota; labele taka, histeria celebrasaun.
Milisia tuir sira iha kareta to’o Unamet. Hafoin loron balu, sai fali buka inan aman: situasaun sai manas tan, la bele fila ba Unamet.
Kolega husi Tibar finge milisia, mai atu lori sira. Subar iha sasan nia laran iha Polres no Polda.
Manas: sai ba tibar ho familia. Kepala Desa Tibar nian (Bento) finge milisia, konsege salva ema besik rihun lima. Salva estudantes nebe ema sona kareta iha Ponte Cais.
RRI fo sai katak milisia Tibar halo servisu foer.
Subar kareta ba hasoru InterFET iha aeroporto, ho kartaun Unamet no ingles, sira fiar nia.
InterFET ba ho kareta salva fali populasaun iha Tibar, husi atake nebe milisia halao.
Emosaun boot wainhira Unamet mai fali, hasoru fali ho David Wimhurst.
Aprende fali radio, halo programa ‘Manu Hakfuik’, bolu refugiadus.
Refleksaun kona ba importansia historia.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.145
Audio
Pasta: 09516.018.005Título: Circular da Obra HumanitáriaAssunto: Circular da Obra Humanitária, instituição de beneficência a favor das classes em trabalhos e desprotegidas, apresentando o programa com vista à colecta de fundos. Tinha como objectivo a criação de oficinas para desempregados, escolas profissionais para crianças, desenvolver o conhecimento de novas artes e indústrias, o gosto pela agricultura, criação de colónias infantis de verão e de banhos, gotas de leite, alimentos, vestuário, postos de socorros em todas as localidades, transportes, maternidade, domicílios, asilos, serviços clínicos e farmacêuticos. A direcção era composta por: Regina dos Prazeres da Assumpção Carmo, professora diplomada; Luís Fausto de Castro Guedes Dias, general de brigada; Plácido de Abreu, capitão; João Carlos Simões Alves, tenente médico; Estêvão de Carvalho, industrial; Carlos Guedes Dias, estudante do curso superior de comércio; Mário J. A. Carmo, 2.º sargento (ausente); e Fernando Mauro da Assumpção Carmo, tenente. Tem notas manuscritas, junto do nome do fundador, F. Mauro A. Carmo "mau e doido", junto do nome de Regina "mulher de Mauro", Luís Fausto "preso", Carlos Guedes "filho do general", Mário Carmo "irmão do Carmo", António Carmo "irmão do Carmo" e novamente, junto de Fernando Carmo "mau e doido". Contém colado um Boletim de donativo da Obra Humanitária.Data: c. 1913Fundo: Rodrigo José RodriguesTipo Documental: Documentos Página(s): 2
09516.018.005
Documentos
Pasta: 08023.142Título: Entrevista a Lintil e Rui Hanjam no programa radiofónico Tuba Rai MetinAssunto: Lintil:
No golpe e contra-golpe: era estudante, entrou para as milícias da Fretilin.
Estava na Base de Apoio, depois rendeu-se.
Por último: criou-se o CNRT, discussão entre os elementos para os convencer.
Em 1999 foi ao acantonamento de Uaimori. A população comparece para receber as Falintil.
Comunicação via rádio com as Falintil que se encontravam noutros lugares.
Visita de jornalistas que entraram com a Unamet.
Feriado, 20 deAgusto, festa em Uaimori, milhares de pessoas, como foi organizada. As milícias que entravam e a população que ia trazendo.
A rede clandestina, as Falintil encontram-se, falam. Encontro com a família pela primeira vez. Por uma vez encontrou-se com um filho durante a guerra, depois disse para não aparecer mais.
Votações: os veteranos não votaram, os jovens devem votar.
Violência depois das votaçoes: foram obrigados a não reagir, ficaram revoltados.
O L7 viu-se como milícia, e consegue desarmar alguns elementos das milicias.
Como foi a entrada das forças internacionais.
Encontro com Xanana Gusmão em Remexio. Regressa a Aileu, foi um tanto difícil.
Tem saudades de Uaimori daqueles tempos, antes da guerra acabar.
Agora está à frente de uma Fundação.
Rui Hanjan:
Estudou no mato, escrevendo nas folhas de bambu.
Continuou os estudos em Java. Faz parte da Renetil.
Regressa a Ermera, foi funcionário. Com o aparecimento da reforma; organiza FODIMER (Forum para o Diálogo sobre a Sociedade) a fim de preparar caminhos para os estudantes na campanha. Diálogo com o Bupati (administrador do conselho).
Vendo-se perseguido, foge para Díli. Sem ir ao trabalho durante três meses.
Chegada da Unamet: ganha-se a esperança. Toma decisão em fazer algum trabalho, com o portavoz da Unamet, David Wimhurst.
Wimhurst foi investigar violações em Atsabe; dão crédito nele.
As milícias aterrorizam-no por trabalhar com a Unamet.
Acompanha o staf internacional para o encontro com as Falintil em Ermera. Ajuda também os jornalistas no encontro com as Falintil.
Não pode participar na manifestação por ser staf da Unamet. Ser ‘neutro’ custa muito. Acusam-no de trabalhar para a independência.
Faz traduções na rário; aumentam as acusações. Wimhurst transferiu-o para a televisão.
Soube dos resultados da votação no Hotel Makhota; não se pode esconder, grande euforia na celebração.
As milícias perseguem-nos de carro até Unamet. Depois de uns dias sai a procura dos pais: a situação é crítica, não pode regressar a Unamet.
Colegas de Tibar fazendo-se passar por milicias, foram para os levar, escondendo-se no meio da carga em Polres e em Polda (Comando Polícia local).
Situação crítica: saiu com a família para Tibar. O chefe da Aldeia Tibar, Bento, fazendo-se passar por milicia, consegue salvar perto de cinco mil pessoas. Salvou o estudante que foi atropelado no Ponte Cais, (Díli).
RRI dá a conhecer que as milícias de Tibar estavam a prestar mau serviço.
Escondem carros para ir ter com a INTERFET no aeroporto, levando identificação de Unamet e falando inglês, acreditaram nele.
A INTERFET foi de carro salvar a população em Tibar, dos ataques que as milícias praticavam.
Grande emoção quando a Unamet chegou, reencontra-se com David Wimhurst.
Aprende a falar na rádio, fazendo o programa ‘Manu Hakfuik’ (O ‘assobio do galo’, mas provavelmente o cantar do galo), para regresso dos refugiados.
Reflexão sobre a importância da história.;
[Tétum: Lintil:
Golpe kontra-golpe: nia estudante, tama fali milisia Fretilin nian.
Iha base de Apoio, depois rende.
Ikus liu: mosu CNRT, oinsa diskusaun entre elementus, oinsa konvense sira.
1999 ba akantonamentu Wai Mori nian. Oinsa populasaun mai atu hasoru Falintil sira.
Komunikasaun ho radio oinsa ho Falintil iha fatin seluk.
Visita husi jornalista sira, husi Unamet mai.
Loron boot 20 Augustu, festa iha Wai Mori, ema rihun ba rihun, oinsa organisa. Oinsa ho milisia nebe tama ka populasaun lori mai.
Klandestinidade, Falintil foin hasoru malu, kolia. Hasoru ho familia primera vez. Dala ida hasoru ho oan mane ida iha funu nia laran, depois hatete labele mai tan.
Votasaun: veteranus la vota, haruka jovem sira tenki vota.
Violensia hafoin votasaun: labele reage tanbga orden, revoltadu.
L7 hatais hanesan milisia, konsege desarma milisia sira balu.
Oinsa forsa internasional tama mai.
Enkontru ho Xanana Gusmao iha Remexio. Ba fali Aileu, difisil oituan.
Oinsa hanoin fali kona ba Wai Mori tempu neba, taka funu.
Agora kaer fali Fundasaun.
Rui Hanjan:
Escola ai-laran, hakere ho au nia tahan.
Escola fali iha Java. Tama Renetil.
Fila ba Ermera, sai funsionario. Reformasi mosu; organisa FODIMER (Forum Dialog Masyarakat) atu prepara dalan ba estudante sira halo campanha. Dialogo ho Bupati.
Sente perseguido, halai tn mai Dili. La tama servisu fulan tolu.
Unamet tama: esperansa mai fali. Hola desisaun atu tama halo servisu, ho portavoz Unamet nian David Wimhurst.
Wimhurst ba investiga violasaun hanesan iha Atsabe; fo fiar ba nia.
Teror husi milisia tanba servisu ho Unamet.
Akompanya staf internasional hasoru ho Falintil sira iha parte Ermera. Ajuda mos jornalista hasoru ho Falintil.
Labele tuir manifestasaun tanba staf Unamet. Buat ‘neutral’ susar fali. Akusasaun kontra nia katak ajuda ba independensia.
Halo traduksaun ba radio; aumenta, hetan akusasaun. Wimhurst muda ba televisaun.
Rona resultadu votasaun iha Hotel Makhota; labele taka, histeria celebrasaun.
Milisia tuir sira iha kareta to’o Unamet. Hafoin loron balu, sai fali buka inan aman: situasaun sai manas tan, la bele fila ba Unamet.
Kolega husi Tibar finge milisia, mai atu lori sira. Subar iha sasan nia laran iha Polres no Polda.
Manas: sai ba tibar ho familia. Kepala Desa Tibar nian (Bento) finge milisia, konsege salva ema besik rihun lima. Salva estudantes nebe ema sona kareta iha Ponte Cais.
RRI fo sai katak milisia Tibar halo servisu foer.
Subar kareta ba hasoru InterFET iha aeroporto, ho kartaun Unamet no ingles, sira fiar nia.
InterFET ba ho kareta salva fali populasaun iha Tibar, husi atake nebe milisia halao.
Emosaun boot wainhira Unamet mai fali, hasoru fali ho David Wimhurst.
Aprende fali radio, halo programa ‘Manu Hakfuik’, bolu refugiadus.
Refleksaun kona ba importansia historia.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.142
Audio
Pasta: 02975.005Assunto: ORDEM DE TRABALHOS:
Recurso da AOC
Informação e convocação de militares em serviço no Ultramar para a AMFA
Reformulação do DL que regulamenta a AMFA
Saneamento de empresas particulares - Mague e CPE
Reestruturação de vários organismos para aumentar eficiência ao COPCON
Estudo de sociologia eleitoral
Prisão de militares da Força Aérea
Moção sobre o CEME
Comissão Nacional de Eleições
Emissões dos partidos na Rádio e na Televisão
Comissão de Inquérito para o 11 de Março e prisões na Força Aérea
Apoio a Portugal do Canadá, Jugoslávia, Rep. Fed. da Alemanha, Conselho da Europa e Comunidade Económica Europeia
Diplomas sobre Associações Sindicais e Patronais, a analisar por Teixeira Ribeiro
Projecto de Confederação da Indústria Portuguesa para a construção de casas
Emigrantes dos Açores nos EUA
Manifestações de portugueses no estrangeiro
Campanhas de Dinamização Cultural do MFA nos EUA
Processo do EMGFA contra 'A Capital' (notícias sobre Angola)
Elementos do MFA de Angola na AMFA
Apoio à Junta de Planeamento da Madeira
Chefe de Estado Maior do Comando Territorial Independente
Projecto de DL sobre a ocupação de casas, pelo Ministro da Administração Interna
Declaração de voto do General Pinho Freire
Relatório do 28 de Setembro
Competência legislativa da Comissão Militar
Suspensão do tempo de antena da FEC (m - l)
Declaração de voto do Capitão Pinto Soares
Suspensão do PDC, MRPP e AOC
Controle prévio da programação da campanha eleitoral
O MFA e a campanha eleitoral
Programa da UDP na Televisão
Protestos da FSP sobre o controle da campanha eleitoralData: Sexta, 11 de Abril de 1975Fundo: DJB - Documentos José Manuel BarrosoTipo Documental: ACTAS Página(s): 30
02975.005
ACTAS
Pasta: 08023.024Título: Entrevista a Jacinta da Costa Alves no programa radiofónico Tuba Rai MetinAssunto: Nascida em 1963, ao todo são 12 irmãos. Os pais são agricultores.
Em 1975 no contra-golpe fugiu para as montanhas, viu queimarem a casa, etc. Esteve no mato até 1979. Era activista na Base.
Morrem pessoas, não há comida. Concentração em Lisadila. Assalto em 1978, a família desceu e foi capturada. Ao saber ficou transtornada. Também foi capturada e levada para a vila até 1979.
A princípio na vila não sabia bahasa indonésio, não foi estduar. Depois tornou-se catequista e foi ensinar.
Tornou-se responsável dos jovens em Liquiçá em 1992 até 1999. os militares eram o terror para as pessoas presas.
Contacto com Tu Loda.
Criação de CNRT, como reestruturar. Faz parte do grupo dos Direitos Humanos.
Em 1999 são criadas as milícias, provocações. Em 5-4-1999 é apedrejada a casa do Egídio. O Padre consegue resolver o incidente.
Como o Padre ou o catequista veio informar as acções das nilícias em Maubara. Chegada de ‘Besi Merah Putih’, ocupam Liquiçá, as pessoas refugian-se na Igreja, as milícias cercam-nas. Como era o jogo e debates naquele período.
Eurico Guterres chega de Dili. Como se processa a negociação.
Como ouviram os ataques. Juntamente com o Padre. O que lhes disse o Dandim (estrutura militar).
Foi a Igreja, vêm sangue e destruição. Foram esconder-se na casa das Madres, até o Bispo os levar para Díli.
Feitura de cédulas para a votação popular. Do inimigo vinham ameaças depois das votações.;
[Tétum: Moris 1963, maun aliin hamutuk 12. Inan aman agrikultor.
1975 Kontra-Golpe halai ba foho, haree ema sunu uma, etc. Hela ai-laran to’o 1979. Iha Base sai aktivista.
Ema mate, hahan laiha. Konsentra iha Lisadila. Assalta 1978, familia tun ema kaer fali. Rona atu estraga. Nia rasik ema kaer lori to’o vila 1979 deit.
Fofoun iha vila la hatene Bahasa Indonesia, la ba escola. Depois ba sai katekista no hanorin.
Sai responsavel jovem sira iha Liquica 1992 to’o 1999. Militar ninia teror, ema nebe kaer.
Kontaktu ho TuLoda.
CNRT mosu, oinsa restruktura. Tama fali Diereitus Humanus nian.
1999 milisia moris ona, provokasaun. 5 / 4 / 1999 sira tuda Egidio nia uma. Padre konsege resolve.
Oinsa Padre ka katekista mai fo hatene kona ba milisia iha Maubara. Besi Merah Putih mai, okupa Liquica, ema halai to’o Igreja, milisia halehu. Oinsa jogo, debate tempu neba.
Eurico Guterres mai husi Dili. Oinsa jogada negosiasaun.
Ionsa rona atake. Nia hamutuk ho Padre. Oinsa Dandim kolia ba sira.
Ba Igreja, hetan raan no rahun deit. Subar fali iha Madre nia fatin, to’o Ambispu lori fali sira ba Dili.
Halo sedula ba povo hodi tuir votasaun. Teror husi enemigu hafoin votasaun ne’e.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.024
Audio
Pasta: 08023.012Título: Entrevista a Mafalda no programa radiofónico Tuba Rai Metin - Parte IIAssunto: Só as letras por falta de dinheiro; só o irmão é que prosseguiu. Ela ensinava ABC, estudou em Bobonaro.
Tinha vontade de estudar. Foi a Díli, ficando em casa do Sérgio Lobo, que lhe ensinar a ser enfermeira. As Irmãs ajudaram-na na escola, mentindo que tinha 3ª classe. Foi a Dare até a guerra começar.
Não compreende porque fazem guerra, mas filia-se na UDT. No golpe cozinhava para os golpistas. Depois adere a Fretilin, mas os outros desconfiam dela.
Na invasão escondeu-se numa cova, e cozinhava. Depois de um mês foram atacados pelos indonésios; ela estava doente, não conseguia fugir.
Trabalhou para os indonésios, ensinando na escola de Hatubulico até 1872 (será 1982). foi presa, castigada, viu tudo.
Foi inquerida no Koramil (polícia), sujeita a choques eléctricos, sem comer. No carro até Comarca de Díli; lombrigas na casa de banho.
Foi levada para Ataúro durante uma semana e meia, sem conhecer outros colegas. Ajudada pela Igreja.
Organiza as crianças quando os estrangeiros foram de visita, barrando o caminho para poder falar-lhes.
Regressa depois de dois anos e meio, até Bonuk, não há comida, uns morrem.
Consegue alguma ajuda para o mato. Mário Carrascalão foi visitá-los mas tinham medo de lhe falar. Ele insistiu, e conseguiu ouvir algumas exigências.
Foi a Ma uo, entre tropa de Sumatra que são tolerantes, e tropa de Kalimantan que são irraciveis, que punham granadas entre as ervas. Eles não se davam bem.
Em 1985 regressa a Dare, entra na rede clandestina. Com Tiger Kablaki.
Depois no dia 12 de Novembru foi assaltada a casa dela em Dare, foi presa.
Em 1999: foi presa em Junho, levada para Díli. Como foi a votaçao, depois foi solta, viu queimarem Díli.
Uns colegas saem de barco, estava aterrorizada. Foi de barco até Kupang. Foi de avião a Bali, ficando no interior de uma igreja, regressa a Baucau. As pessoas insultavam os pró-autonomia.;
[Tétum: Kiik escola la iha osan, maun ba deit. Nia hanorin ABC, estuda iha Bobonaro.
Hakarak estuda. Ba Dili hela iha Sergio Lobo nia uma, nebe hanorin nia atu sai enfermeira. Madre sira ajuda ba escola, bosok katak remata 3a klasse. Ba Dare to’o funu.
La komprende funu maibe tama UDT. Tein ba Golpe. Depois timu fali Fretilin maibe ema deskonfia.
Invasaun subar iha rai kuak, tein. Hafoin fulan ida Indonesia ataka; nia moras, labele halai.
Servisu ho Bapak, hanorin fali iha Hatubulico to’o 1872. Kaer nia, castigu, haree saida.
Inkeritu iha Koramil, choque listrik, la han. Iha kareta to’o Comarca Dili; ular nebe sai isin iha sintina laran.
Lori ba Atauro semana ida ho balun, la hatene kolega seluk tan. Misaun Igreja fo ajuda.
Organiza labarik wainhira aviaun malae mai, sira taka dalan atu bele kolia.
Mai fali hafion tinan rua ho balu, to’o Bonuk, la iha hahan, balu mate.
Konsege ajuda ai-laran balu. Mario Carrascalao ba, ema tauk kolia. Nia insiste, konsege exige buat ruma.
Ba Ma uo, entre tentara Sumatra nebe diak, no Tentara Kalimantan nebe susar, tau grenada iha duut laran. Sira haree malu ladiak.
1985 fila ba Dare, tama fali klandestinidade. Ho Tiger Kablaki.
Hafoin 12 novembru assalta fali ninia uma iha Dare, kaer nia.
1999: kaer nia iha Junho, lori to’o Dili. Votasaun oinsa, despois sai, haree Dili sunu.
Kolega sai ro, nia teror. Ba ho ro to’o Kupang. Konsege aviaun to’o Bali, hela iha Igreja nia laran, fila liu Baucau. Ema tolok ‘otonomi’.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.012
Audio
Pasta: 08023.011Título: Entrevista a Mafalda no programa radiofónico Tuba Rai Metin - Parte IAssunto: Só as letras por falta de dinheiro; só o irmão é que prosseguiu. Ela ensinava ABC, estudou em Bobonaro.
Tinha vontade de estudar. Foi a Díli, ficando em casa do Sérgio Lobo, que lhe ensinar a ser enfermeira. As Irmãs ajudaram-na na escola, mentindo que tinha 3ª classe. Foi a Dare até a guerra começar.
Não compreende porque fazem guerra, mas filia-se na UDT. No golpe cozinhava para os golpistas. Depois adere a Fretilin, mas os outros desconfiam dela.
Na invasão escondeu-se numa cova, e cozinhava. Depois de um mês foram atacados pelos indonésios; ela estava doente, não conseguia fugir.
Trabalhou para os indonésios, ensinando na escola de Hatubulico até 1872 (será 1982). foi presa, castigada, viu tudo.
Foi inquerida no Koramil (polícia), sujeita a choques eléctricos, sem comer. No carro até Comarca de Díli; lombrigas na casa de banho.
Foi levada para Ataúro durante uma semana e meia, sem conhecer outros colegas. Ajudada pela Igreja.
Organiza as crianças quando os estrangeiros foram de visita, barrando o caminho para poder falar-lhes.
Regressa depois de dois anos e meio, até Bonuk, não há comida, uns morrem.
Consegue alguma ajuda para o mato. Mário Carrascalão foi visitá-los mas tinham medo de lhe falar. Ele insistiu, e conseguiu ouvir algumas exigências.
Foi a Ma uo, entre tropa de Sumatra que são tolerantes, e tropa de Kalimantan que são irraciveis, que punham granadas entre as ervas. Eles não se davam bem.
Em 1985 regressa a Dare, entra na rede clandestina. Com Tiger Kablaki.
Depois no dia 12 de Novembru foi assaltada a casa dela em Dare, foi presa.
Em 1999: foi presa em Junho, levada para Díli. Como foi a votaçao, depois foi solta, viu queimarem Díli.
Uns colegas saem de barco, estava aterrorizada. Foi de barco até Kupang. Foi de avião a Bali, ficando no interior de uma igreja, regressa a Baucau. As pessoas insultavam os pró-autonomia.;
[Tétum: Kiik escola la iha osan, maun ba deit. Nia hanorin ABC, estuda iha Bobonaro.
Hakarak estuda. Ba Dili hela iha Sergio Lobo nia uma, nebe hanorin nia atu sai enfermeira. Madre sira ajuda ba escola, bosok katak remata 3a klasse. Ba Dare to’o funu.
La komprende funu maibe tama UDT. Tein ba Golpe. Depois timu fali Fretilin maibe ema deskonfia.
Invasaun subar iha rai kuak, tein. Hafoin fulan ida Indonesia ataka; nia moras, labele halai.
Servisu ho Bapak, hanorin fali iha Hatubulico to’o 1872. Kaer nia, castigu, haree saida.
Inkeritu iha Koramil, choque listrik, la han. Iha kareta to’o Comarca Dili; ular nebe sai isin iha sintina laran.
Lori ba Atauro semana ida ho balun, la hatene kolega seluk tan. Misaun Igreja fo ajuda.
Organiza labarik wainhira aviaun malae mai, sira taka dalan atu bele kolia.
Mai fali hafion tinan rua ho balu, to’o Bonuk, la iha hahan, balu mate.
Konsege ajuda ai-laran balu. Mario Carrascalao ba, ema tauk kolia. Nia insiste, konsege exige buat ruma.
Ba Ma uo, entre tentara Sumatra nebe diak, no Tentara Kalimantan nebe susar, tau grenada iha duut laran. Sira haree malu ladiak.
1985 fila ba Dare, tama fali klandestinidade. Ho Tiger Kablaki.
Hafoin 12 novembru assalta fali ninia uma iha Dare, kaer nia.
1999: kaer nia iha Junho, lori to’o Dili. Votasaun oinsa, despois sai, haree Dili sunu.
Kolega sai ro, nia teror. Ba ho ro to’o Kupang. Konsege aviaun to’o Bali, hela iha Igreja nia laran, fila liu Baucau. Ema tolok ‘otonomi’.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.011
Audio
Pasta: 07219.016Assunto: Visita de Fernando Castro a Teixeira Gomes; silêncio do Presidente da República explicado pelo seu deseno de não renovar campanha que diminua a sua autoridade; sindicância ao Administrador da Moeda e processo de responsabilidade ministerial; carta de Afonso Costa para Vitorino Guimarães; sugestão de publicação na imprensa de entrevista a Vitorino Guimarães sobre os boatos que correram em Paris acerca do Director da Casa da Moeda; pedido a Germano Martins para publicação da referida carta para Vitorino Guimarães; amizade de Pereira; José de Abreu; declarações de Lúcio de Azevedo; carta de Tudela; campanha do jornal "A Capital" e depoimentos de Velhinho Correia; acontecimentos passados com António Maria da Silva e o Ministro das Colónias; desencadear de crise financeira; problemas de Moçambique; jornal "A Capital" sustentado pelos "homens da moagem", de acordo com Raúl Monteiro Guimarães, que afirmou pôr o "Século" e o "Notícias" à disposição da República; Augusto Soares; caso da Vinícola do Porto; assuntos familiaresRemetente: Afonso CostaDestinatário: Fernando CastroData: Terça, 30 de Outubro de 1923Fundo: DFC - Documentos Afonso CostaTipo Documental: Correspondencia Página(s): 4
07219.016
Correspondencia
Pasta: 04452.006Título: Documentos de CaixaAssunto: Documentos de Caixa, 04.JAN.1936 a 15.FEV.1936. Talões e recibos relativos à venda de bens, materiais, e serviços por diversos fornecedores: Companhia de Seguros Fidelidade (prémio de apólice de seguro de mobília); Pagamento de anúncio no Diário de Notícias; Casa Quintão (artigos de decoração); Fabrico de instrumentos por Abílio Godinho para a orquestra de bandolinistas; J. L. de Meyrelles Batista Lda., Filtre Chamberland Systéme Pasteur (filtro de água); António Santos (serviços de fretes); Fernando Pereira Gomes (transporte em carroça); Mapa da Despesa feita em transportes pelos executantes da Orquestra Bandolinista da FNAT em Janeiro de 1936; Sassetti & C.ª (compra de partituras musicais); Salão Neuparth da Valentim de Carvalho (músicas); Companhia das Águas de Lisboa; Fernando Silva (serviços de jardinagem); Pagamento de transporte de mercadoria por Caminho de Ferro de Paredes para Lisboa Santa Apolónia; Freire Gravador (carimbos); etc.Data: Sábado, 4 de Janeiro de 1936 - Sábado, 15 de Fevereiro de 1936Fundo: DIN - Documentos INATELTipo Documental: Documentos Página(s): 102
04452.006
Documentos
Pasta: 04452.003Título: Documentos de CaixaAssunto: Documentos de Caixa de 24.FEV.1936 a 06.ABR.1936. Talões e recibos relativos à venda de bens, materiais, e serviços por diversos fornecedores: Orrico & Caricchio (equipamento de refeitório); Sociedade Comercial Abel Pereira da Fonseca (bebidas); Nota de despesa relativa a subscrição para regresso de Eduardo Dores ao Lobito; folha de pagamento relativa a Ensaios durante o mês de Março (Orquestra de Bandolinistas); Manuel Gonçalves Rodrigues (abastecimento de carnes); Ramiro Leão & Ca (tecidos); Mandarim Chinez, Alvarez, Lda.; Rodrigues (Irmãos) & Ca. (mercearia); Radio-Victoria, Lda. (equipamentos eléctricos), José Agostinho (aluguer de carroças, fretes); Melo Queiroz Lda (equipamentos de lavandaria); Companhia Portuguesa dos Petróleos Atlantic; Estabelecimentos Jerónimo Martins & Filho (víveres); Armando Silva (fotógrafo; inauguração do refeitório); Casa de Trabalho Santa Isabel (roupas de serviço, batas); etc.Data: Segunda, 24 de Fevereiro de 1936 - Segunda, 6 de Abril de 1936Fundo: DIN - Documentos INATELTipo Documental: Documentos Página(s): 105
04452.003
Documentos
Pasta: 06354.000.279Título: Afonso de Castro Moreira, Maria Branca R. Lemos, Maria Amélia Marques Rodrigues, Amândio Silva (pintor), Rui Luís Gomes, Alexandre Barros e Aurélio Gomes Pinheiro, na Quinta de BoucinhasAssunto: Afonso de Castro Moreira, Maria Branca R. Lemos, Maria Amélia Marques Rodrigues, Amândio Silva (pintor), Rui Luís Gomes, Alexandre Barros e Aurélio Gomes Pinheiro, na Quinta de Boucinhas, onde Abel Salazar, amigo dos proprietários, passava grandes temporadas.Inscrições: Boucinha-Agosto 1955. Na casa onde Abel Salazar, grande amigo dos proprietários passava grandes temporadas e dispunha mesmo de quarto próprio "do Senhor Doutor". 1-Afonso de Castro Moreira; 2- Maria Branca R. Lemos 3- D. Maria Amélia Marques Rodrigues 4- Pintor Amândio Silva 5- Dr. Ruy Luís Gomes 6-Alexandre Barros 7-Prof. Aurélio Gomes Pinheiro.Data: Agosto de 1955Fundo: DSZ - Documentos Abel SalazarTipo Documental: Fotografias Página(s): 1
06354.000.279
Fotografias
Pasta: 05112.045Assunto: Audiência no Palácio de Belém; visita de Frei Andrew Bertie, Príncipe e Grão-Mestre da Ordem de Malta; jantar, em traje de gala, no Palácio da Ajuda; aspecto da tribuna de honra na sala de banquetes (antitrono real); Embaixador Roberto Pereira de Sousa (Chefe do Protocolo do Estado); General Carlos Azeredo (Chefe da Casa Militar do PR); Aníbal Cavaco Silva, Primeiro-Ministro; retrato do Frei Andrew Bertie envergando as insígnias da Grã Cruz da Ordem de Cristo; Juiz-Conselheiro Vítor Melo, Presidente do Supremo Tribunal de Justiça; Maria Barroso Soares, esposa do PR; Embaixador Nunes Barata (Chefe de Gabinete do PR); casal Azeredo Perdigão.Data: Maio de 1989Fundo: AMS - Arquivo Mário SoaresTipo Documental: Fotografias Página(s): 30
05112.045
Fotografias
Pasta: 05112.043Assunto: Visita de Frei Andrew Bertie, Príncipe e Grão-Mestre da Ordem de Malta; cerimónia de atribuição de condecorações no Palácio da Ajuda: Manuel Alegre (poeta) e Manoel de Oliveira (cineasta), entre outros; discurso do PR Mário Soares; presentes Maria Barroso Soares, Marechal António de Spínola, General Carlos Azeredo, Capitão Rogério Fontes, José Azeredo Perdigão (Presidente da Fundação Calouste Gulbenkian), Vítor Crespo (Presidente da Assembleia da República), Aníbal Cavaco Silva (Primeiro-Ministro), Eurico de Melo (Vice-Primeiro-Ministro e Ministro da Defesa), Luís Valente de Oliveira (Ministro do Planeamento e Ordenamento do Território), Juiz-Conselheiro Vítor Melo (Presidente do Supremo Tribunal de Justiça); apresentação de acreditações, por parte de embaixadores estrangeiros, ao PR Mário Soares; Durão Barroso, Secretário de Estado dos Negócios Estrangeiros; General Carlos Azeredo envergando o uniforme de gala; Alfredo Barroso, Chefe da Casa Civil do PR.Data: Abril de 1989Fundo: AMS - Arquivo Mário SoaresTipo Documental: Fotografias Página(s): 36
05112.043
Fotografias
Pasta: 05112.044Assunto: Visita de Frei Andrew Bertie, Príncipe e Grão-Mestre da Ordem de Malta; chegada ao aeroporto internacional da Portela; apresentação de cumprimentos na Sala VIP do aeroporto: Embaixador Roberto Pereira de Sousa (Chefe do Protocolo do Estado), General Carlos Azeredo (Chefe da Casa Militar do PR), e Embaixador Nunes Barata (Chefe de Gabinete do PR); honras militares ao Príncipe e Grão-Mestre Andrew Bertie: revista às tropas diante do Mosteiro dos Jerónimos; Tenente-Coronel Jaime Ourô, Ajudante de Campo do PR; a bandeira de Malta; João de Deus Pinheiro, Ministro dos Negócios Estrangeiros; retratos do PR Mário Soares com o Príncipe e Grão-Mestre Andrew Bertie; cerimónia de deposição de flores no túmulo de Camões (Igreja de Santa Maria de Belém); recepção no Palácio de Belém; elementos do Esquadrão Presidencial da Guarda Nacional Republicana (GNR).Data: Maio de 1989Fundo: AMS - Arquivo Mário SoaresTipo Documental: Fotografias Página(s): 36
05112.044
Fotografias
Pasta: 04315.005.006Título: Voici le texte d'un communiqué émis aujourd'hui par le Sécrétariat Général du PAIGC et diffusé par la Rádio Libertação, station émettrice du PAIGCAssunto: Texto, em francês, de comunicado do Secretariado do PAIGC, difundido pela Rádio Libertação, sobre reunião realizada em Dakar, com uma delegação enviada pela Junta de Salvação Nacional. Reunião por iniciativa da Junta. Delegação portuguesa presidida por Dr. Mário Soares, MNE do governo português, coronel Mateus da Silva, tenente-coronel Almeida Bruno, chefe da Casa Militar do PR e um oficial subalterno. Comunicada decisão da JSN da República Portuguesa de aceitação da proposta de abertura de negociações formulada pelo CEL do PAIGC, na Declaração de 06.MAI.1974, com desejo negociações sejam precedidas de cessar-fogo, de acordo com propostas formuladas na mesma Declaração. Data proposta delegação portuguesa e aceite Secretário Geral PAIGC conversações com vista cessar-fogo, 25.MAI.1974, em Londres.Data: Sexta, 17 de Maio de 1974Fundo: Arquivo Mário Pinto de AndradeTipo Documental: Documentos Página(s): 2
04315.005.006
Documentos
Pasta: 00951.005Título: Acta/Súmula C.M.Assunto: PONTOS ANTES DA ORDEM DO DIA:
Abertura da fronteira de Alcoutim
Problemas relativos à descolonização da Guiné
Comissão Interministerial para a descolonização
Problema de Cabo Verde
Impossibilidade de desempenho de acções de contra-subversão por parte das Forças Armadas
Aumento da criminalidade, sua prevenção e repressão
Alterações ao diploma sobre nacionalização dos Bancos
Comunidades Europeias irão propor aos novos Estados Africanos Estatutos de cooperação económica
PONTOS DA ORDEM DO DIA:
Alterações à Súmula da reunião anterior do CM
Projecto de Lei eleitoral
Nomeação de António de Almeida, Jorge Aguiar e Vasco da Gama Fernandes, respectivamente como Vice-Governador e Administradores do Banco de Angola
Nomeação de João Botequilha como Administrador por parte do Estado na TAP
Nomeação de Carlos da Costa Nicolau como Administrador da Imprensa Nacional - Casa da Moeda
Pedidos da Angol, Naucril e Angola Energy
Transferência para o Ministério da Educação Nacional dos direitos e obrigações da Mocidade Portuguesa e Mocidade Portuguesa Feminina
Medidas de austeridade na Função Pública
Remunerações máximas para os membros da Comissão de Reclassificação
PONTOS DEPOIS DA ORDEM DO DIA:
Comemorações do dia da independência da Guiné
Comparência do Secretário de Estado dos Negócios Estrangeiros à Festa Nacional da Bulgária
Obs: Não foi possível localizar a Agenda correspondente a esta reunião.Data: Sexta, 6 de Setembro de 1974Fundo: AMS - Arquivo Mário SoaresTipo Documental: ACTAS Página(s): 10
00951.005
ACTAS
Pasta: 00954.016Título: Acta/Súmula C.M.Assunto: PONTOS DA ORDEM DO DIA:
Alterações às Súmulas das reuniões de CM de 09/12/1974 e 10/12/1974
Intervenções da PSP, GNR e Guarda Fiscal
Despedimentos colectivos
Pensão extraordinária para indivíduos que tenham sido presos por motivos políticos, entre 28/05/1926 e 25/04/1974, e que, à saída da prisão se encontrassem em estado de invalidez
Ponte no dia 23 para os funcionários públicos e da banca
Aumento do preço dos jornais
Problema de Sines
Situação da Empresa de Viação Terceirense
Criação do Quadro Geral de Adidos
PONTOS DEPOIS DA ORDEM DO DIA:
Situação da Messa
Problema da AC
Situação económica da Ilha da Madeira
Situação do sector bancário
Evolução do recenseamento (eleitoral)
Gratificação de Natal
Pedido de revisão de preços pelas casas de pasto e restaurantes
Pedidos de criação de várias Caixas de Previdência
Prolongamento por mais três meses da isenção da sisa que beneficia a construção civil
Retorno de Labisa ao Metropolitano de Lisboa
Urgência na publicação de diplomas sobre constituição de gabinetes ministeriais e sobre gratificações a motoristas, telefones e contínuos
Problemas financeiros do Fundo de Fomento à Habitação (FFH)
Aplicação aos territórios coloniais do decreto sobre inelegibilidade
Concessão de empréstimos
Exploração jornalística das prisões efectuadas no BIP e Torralta
Obs: Não foi possível localizar a Agenda correspondente a esta reunião.Data: Terça, 17 de Dezembro de 1974Fundo: AMS - Arquivo Mário SoaresTipo Documental: ACTAS Página(s): 28
00954.016
ACTAS
Pasta: 00952.006Título: Acta/Súmula C.M.Assunto: PONTOS DA ORDEM DO DIA: Apreciação das Sumúlas de 30 de Janeiro e de 3 de Fevereiro. Apreciação da proposta da DGS relativa à expropriação por utilidade pública de imóveis necessários às instalações da AGFA. Revisão da legislação sobre expropriações. LNBC e FFH. Reintegração dos servidores do Estado afastados da função pública por motivos de natureza política. Casas sobreocupadas. Nomeações. INALI. Resolução sobre exposição e afixação de cartazes de propaganda partidária. Habitat e J. Pimenta. Saneamento da Função Pública. Associações Patronais. Práticas Comerciais Restritivas. Providências Processuais, Cautelares e Penais relativas às empresas. Soda-Póvoa. O Ministro da Comunicação Social leu um comunicado sobre um artigo publicado no jornal a Capital que punha em causa membros do Governo. Planos de exploração. Serviço Cívico. Decreto-Lei que estabelece normas definidoras da organização dos processos respeitantes a empréstimos e subsídios às autarquias locais.Data: Terça, 4 de Março de 1975Fundo: AMS - Arquivo Mário SoaresTipo Documental: ACTAS Página(s): 66
00952.006
ACTAS
Pasta: 00807.007Título: Acta/Súmula C.M.Assunto: VER PASTA N.º 0807.08
PONTOS DA AGENDA:
Relações entre o Governo e a AR
Informação sobre o CM para os Assuntos Económicos
Nomeação da Comissão Instaladora da Instituição Parabancária
Extinção do Banco Intercontinental Português
Autorização prévia do Banco de Portugal à nomeação de correspondentes no país por restituições de crédito
Transferência da competência do Fundo de Fomento à Habitação para a respectiva Câmara Municipal, no que se refere à fixação das rendas das casas de renda limitada
Extinção do lugar de professor da cadeira anexa de História do Cristianismo na Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra e criação de um lugar de professor extraordinário do 4.º grupo
Criação do mercado abastecedor Chaves de Oliveira, do Porto
Criação do Conselho Nacional do Comércio Interno
Nova redacção ao artigo 19.º do Decreto-Lei n.º 268/71, relativo ao Fundo de Renovação e de Apetrechamento da Indústria da Pesca
Concessão do aproveitamento da energia das águas do Rio Minho à Electricidade de Portugal - EDP
PONTOS FORA DA AGENDA:
Companhia da Fábrica de Fiação de Tomar, SARL em situação económica difícil
Handy Angle Portuguesa - Cantoneiras Metálicas, Lda. e Masola - Sociedade de Madeiras e Alumínios, Lda. em situação económica difícil
Nomeação de um Administrador por parte do Estado para a MUNDET & Cia., Lda.Data: Quinta, 3 de Novembro de 1977Fundo: AMS - Arquivo Mário SoaresTipo Documental: ACTAS Página(s): 3
00807.007
ACTAS
Pasta: 02975.026Assunto: ORDEM DE TRABALHOS:
Estudo da Situação Política
Saída de representantes do PS do Governo
Audiência do PR ao PPD - situação nos Órgãos de Comunicação Social, os partidos e a Assembleia Constituinte, a ocupação de casas e propriedades, a intervenção das autoridades militares, a substituição de órgãos autárquicos e a marcação de eleições autárquicasData: Sexta, 11 de Julho de 1975Fundo: DJB - Documentos José Manuel BarrosoTipo Documental: ACTAS Página(s): 6
02975.026
ACTAS
Pasta: 05352.003.012Assunto: Carta Subar Lakon [Merak] para F.L. [Xanana Gusmão], Comandante das FALINTIL referindo ter já evitado os seus sucessivos movimentos para vila porque o Leo Lima com os nangalas [comandos] estão a realizar rusgas as casas suspeitas, informando que o Leo Lima está a esforçar-se para o capturar, perguntando que se tiver ligação com uma mulher chamada Maria em Daré é bom que cortassem rápidamente porque está a rogar/rezar para a rendição dos líderes, acerca da arma escondida só lhe informará quando tiver em mãos dados confirmados, comunicando que nos lados onde ele se encontra muitas pessoas estão a utilizar o nome do Comando da Luta para cobrar dinheiro e artigos para o seu uso pessoal, sobre a aquisição de munições já está tudo em negócio é só aguardar o resultado, quanto a dita didtribuição para as Unidades ou Regiões só se faz em cumprimento da ordem superiorRemetente: Subar Lakon [Merak]Destinatário: F.L. [Xanana Gusmão]Data: Quinta, 4 de Junho de 1992Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - Pascoela BarretoTipo Documental: Correspondencia Página(s): 4
05352.003.012
Correspondencia
Pasta: 06492.004Título: Resolução 1264, Conselho de Segurança das Nações Unidas. Acordos de 5 de Maio, referendo, forças de manutenção da paz, ajuda humanitária, segurança, refugiados, UNAMET, administração transitória do território timorense, referendo.Assunto: Resolução 1264 (1999) da ONU, adoptada na reunião nº 4045 do Conselho de Segurança, relativa a Timor-Leste. Com base nos Acordos de 5 de Maio de 1999 entre Portugal e Indonésia, no relatório da Missão do Conselho de Segurança da ONU para Jakarta e Dili e no compromisso para a realização do referendo, além da deterioração da situação humanitária em Timor-Leste, o CSNU toma atitudes para a coordinação da ajuda humanitária, autoriza a presença de forças de manutenção da paz, pressiona o governo da Inodnésia para a colaboração e a resposabilização pela segurança da população e dos funcionários da UNAMET, e pelo retorno dos refugiados às suas casas. Transferência da autoridade do território Timorense para as Nações Unidas, cooperação das forças multinacionais com a ONU. Formação de uma administração transitória. Ajuda financeira. Implementação de condições para a realização do referendo.Data: Quarta, 15 de Setembro de 1999Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: Documentos Página(s): 2
06492.004
Documentos
Pasta: 06436.028Título: Sydney Morning Herald, The Age, The Australian, Catholic Weekly, Il Manifesto, Waarheid, International Herald Tribune, Reuters, AFP, De Volkskrant, The Washington Post, The New York Times, The Jakarta Post, La Stampa, Le Monde, L'Unitá, Financial Times, The Washington Post, Far Eastern Economic Review, Antara, Boston Sunday Globe, Kompas, Editor, BBC, Newsweek, The Gazette.Assunto: Visita do Papa à Indonésia e Timor-Leste, posição Portuguesa, Mário Soares, violação de Direitos Humanos em Timor-Leste, posição dos padres timorenses, reforço da segurança indonésia em Timor-Leste, tortura de timorenses, manifestações durante a visita do Papa, diplomacia vaticana, Ximenes Belo, Senado norteamericano, Mário Carrascalão, Casa dos Comuns do parlamento do Canadá, Timor Gap, acordo petrolífero entre Australia e Indonésia, críticas de senadores australianos, caso dos jornalistas australianos assassinados em Timor-Leste pelas forças indonésias, FRETILIN, integração, posição do Governo do Canadá, educação em Timor-Leste, assinatura do tratado Timor Gap.Data: Outubro de 1989 - Dezembro de 1989Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: IMPRENSA Página(s): 90
06436.028
IMPRENSA
Pasta: 06442.030Título: Asiaweek, Indonesian Today, Suara Karya, The Weekend Australian, Herald Tribune, The West Australian, El Pais, The Australian, The Wall Street Journal, Kompas, The Times, The Daily Telegraph, The Observer, Jornal de Notícias, Sinar Harapan, Selasa, The Washington Post, Deutsches Allgemeines, The Guardian, De Waarheid, Der Spiegel, The Northern Territory News, Aviation, Die TageszeitungAssunto: Feillard; guerrilha; Carrascalao; detenções; Suharto; Baucau; FRETILIN; resistência armada; Mariano Gomez; Mauk Moruk; Atauro; Igreja; café; agricultura; casa tradicional; Ramos-Horta; Viqueque; Nações Unidas; solidariedade; manifestações; eleições; Amnistia Internacional; Martinho da Costa Lopes; Pérez de Cuéllar; Reagan; economia; Atauro; Tatcher; Nigel Hawks; TAPOL; CIIR; bispo D. Ximenos Belo; FMI; genocídio; assassinatos; campos de concentração; Mochtar; carta dos Direitos Humanos; Jaime Gama; EEUU; núncio papal Pueblo Puente; Vaticano; rebeldes; rádioData: Março de 1985 - Outubro de 1985Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: IMPRENSA Página(s): 78
06442.030
IMPRENSA
Pasta: 06463.029Título: The Wall Street Journal, The Washington Times, Melbourne Sun, Post Courier, The Canberra Times, The Melbourn Herald, Agência France Press, The Washington Post, The New York Times, The San Francisco Chronicle, The Philadelphia Inquirer, The Christian Science Monitor, The Boston GlobeAssunto: Casa Branca; EUA; Reagan; Crane; M. Abramowitz; George Shultz; encontro entre Reagan e Suharto; Indonésia; fome; violência; manifestações; solidariedade; propaganda indonésia; Whitlam; John Holdridge; Atauro; violações; UNICEF; crianças; Bernie Kilgariff; Namaliu; PNG; morte; genocídio; Pinto Balsemão; tortura; AI; M. Carrascalao; M. Gonçalves; Kalangie; espionagem; Wesley Smith; Jill Jolliffe; resolução de Timor-Leste nas Nações Unidas; refugiados; IgrejaData: Agosto de 1982 - Setembro de 1982Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: IMPRENSA Página(s): 41
06463.029
IMPRENSA
Pasta: 09022.002.007Título: Episódios do «5 de Outubro»Assunto: Bilhete postal com ilustração historiada alusiva à revolução que deflagrou na noite de 3 de Outubro, em Lisboa, conduzindo à proclamação da República Portuguesa. Constam os episódios: 1) o bombardeamento do Palácio das Necessidades; 2) a fuga da família real, na Ericeira; 3) a prisão dos Jesuítas para o forte de Caxias; 4) a proclamação na Praça do Município; 5) desembarque da Marinha no Terreiro do Paço; 6) a posição dos revolucionnários na Rotunda; 7) os elementos do Governo Provisório apresentam-se ao líder militar vitorioso, Machado Santos; sob estes, um dragão (símbolo da Casa de Bragança e do exército monárquico) jaz por terra, junto com a Coroa de Portugal; 8) os entrincheiramentos na Rotunda. A composição tomou por modelo algumas fotografias que circularam na época, por forma a criar um conjunto historiado. 1910. (9x13,8 cm).Inscrições: Em legenda: «A PROCLAMAÇÃO DA REPUBLICA PORTUGUEZA»; «Data: 1910Fundo: Colecção Fundação Mário Soares/António Pedro VicenteTipo Documental: ARTE Página(s): 2
09022.002.007
ARTE
Pasta: 09527.004.001Título: Episódios do «5 de Outubro»Assunto: Litografia colorida, da autoria de Cândido da Silva (?) alusiva à revolução que deflagrou na noite de 3 de Outubro de 1910, em Lisboa, e que conduziu à proclamação da República Portuguesa. Da esquerda para a direita: o bombardeamento do Palácio das Necessidades; a fuga da família real, na Ericeira; a prisão dos Jesuítas para o forte de Caxias; os combates nas ruas de Lisboa; a posição da Artilharia na Rotunda; os populares entrincheirados na Rotunda; ao centro, uma alegoria representando a República agigantada por entre os populares que testemunharam a proclamação na Praça do Município - note-se que a figura traz uma réplica da bandeira usada pelos revolucionários, vermelha no lado da haste e verde no exterior. Também ao centro e em primeiro plano, os elementos do Governo Provisório saúdam o líder militar vitorioso, Machado Santos; sob estes, um dragão (símbolo da Casa de Bragança e do exército monárquico) jaz por terra, junto com a Coroa de Portugal. A composição tomou por modelo algumas fotografias que circularam na época, por forma a criar um conjunto historiado. 1911. (67,5x53 cm).Autor: Cândido da Silva?Inscrições: «A PROCLAMAÇÃO DA REPUBLICA PORTUGUEZA»; «Principaes acontecimentos em Lisboa a 5 de Outubro 1910/Principaux évenements dans le 5 Octobre 1910».Data: Terça, 7 de Novembro de 1911Fundo: Colecção Fundação Mário Soares/António Pedro VicenteTipo Documental: ARTE Página(s): 1
09527.004.001
ARTE
Pasta: 08023.086Título: Entrevista a Isabel Amaral no programa radiofónico Tuba Rai MetinAssunto: Nascida em Bibileo.
Na base de apoio trabalhava na OPMT. Os responáveis retiraram-lhe a tarefa.
Em Krarás antes do levantament, recusou-se a assistir a umjogo de futebol, etc., ficando em casa.
Assustou-se com o levantamento. Foge para o mato, durante cinco meses. Separou-se da Maria Amaral.
Após a rendiçap, os indonésios obrigam-na a arranjar as estradas, etc.
De 1998-1999 encontra-se com Ular, mas não viu a Maria; até ao acantonamento de Aileu.;
[Tétum: Moris Bibileu.
Base apoio servisu OPMT. Ulun sira haruka tun.
Iha Kraras molok levantamentu, lakohi assiste joga bola, etc. Hela iha uma.
Levantamentu hakfodak. Halai ba ai-laran, fulan lima tuak. Fahe maluk ho Maria Amaral.
Tun, Bapak obriga kehi estrada, etc.
1998 – 1999 hetan fali ho Ular, maibe Maria la hetan; to’o akantonamentu iha Aileu.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.086
Audio
Pasta: 08023.059Título: Entrevista a Rosa Quintão no programa radiofónico Tuba Rai MetinAssunto: Tempo nas montanhas após a invasão. Como foi a rendição navila, situação na vila. Os indonésios violam mulheres, etc.
O marido trabalha na rádio comunicação. Na altura do golpe, contra-golpe.
Faz ligação com Lender no mato. Foi capturado pelos indonésios para o matar.
Lender foge até chegar a casa. Como era escondido dentro de uma caixa. É procurado pelos indonésios, dão-lhe dinheiro, mas não o recebe.
Falando com Konis sobre Lender.;
[Tétum: Tempu iha ai-laran hafoin invasaun. Oinsa rende ba vila, situasaun iha neba. Bapa sira viola feto, etc.
Lain ninia servisu, radio komunikasaun. Tempu golpe, kontra-golpe.
Ligasaun ho Lender husi ai-laran. Bapa sira kaer nia, atu oho.
Lender halai, konsege to’o uma. Oinsa subar nia iha caixa nia laran. Bapa buka, atu fo osan, la simu.
Komunikasaun ba Konis kona ba Lender.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.059
Audio
Pasta: 09515.005.001Título: Carta de José da Costa Santos TavaresAssunto: Carta de José da Costa Santos Tavares, enviada de Salamanca. Tem aposta a seguinte nota "Setembro 1913. Cartas remetidas com ofício do Governador Civil de Vila Real". Santos Tavares refere ser seguido por um rapaz "bem trajado", ficando alarmado, com receio de poder ser preso, porque o seu crime não era político. Relata como foi confrontado pelo rapaz, Luís Portugal, e que este lhe perguntou se queria prestar serviços à causa monárquica. Em sequência foi levado a casa do Visconde do Banho e aí foi apresentado ao sargento Nunes de Cavalaria 8, sargento Carvalho de Infantaria 20, e Dr. José Pinto. José Pinto ordenou a Luís Portugal, seu secretário, que fizesse render pelo autor da carta alguém que ele sabia. Ficou com a missão de seguir um carbonário. Continua descrevendo o episódio e as conspirações, prestando-se a servir a República.Remetente: José da Costa Santos TavaresDestinatário: [João Bonifácio]Data: Quarta, 3 de Setembro de 1913Fundo: Rodrigo José RodriguesTipo Documental: Correspondencia Página(s): 6
09515.005.001
Correspondencia
Pasta: 08023.014Título: Entrevista a Mateus da Costa no programa radiofónico Tuba Rai Metin - Parte IAssunto: Aquando da invasão estava na vila. Como criança acompanhou e observou tudo, pessoas foram mortas numa rua de nome Jakarta II.
A população é controlada, não pode sair para a horta, falta de alimentos. Muita gente morreu.
Quando as crianças vão caar aves, ao ouvir pessoas a aproximarem-se dele, tem medo.
É gente das Falintil. Como falar com ele, incutir-lhe confiança, falam em ajudá-la.
Como ajudar a desenvolver, ligação com o Adjunto Gil e Sole. Encontra-se com Konis Santana.
Elementos da rede clandestina infiltram-se na Intel (espécie de PIDE), para os ajudar.
A familia tem conhecimento disso.
Em 1991 é preso e sujeito a interrogatório.
O comandante Railakan estava gravemente doente, foi-lhe entregue para o cuidar. Como foi ter com o Railakan, levou-a para casa, deu-lhe segurança, procura medicamentos para o tratar.
Como escrever e guardar os documentos sobre a rede clandestina.
Sabem que Konis Santana morrera, mas não encontram a sua campa. Choram e desconfiam que não tenha morrido.
Ligação com Mau Hunu e Xanana.
A rádio para estabelecer contacto com o mato teve início em 1994.
Organiza demonstração em Dili.
Em 1999 vai a Uaimori por duas vezes.
Como era difícil a vida …
Ceremónia que põe fim às Falintil, início de FDTL: não compareceu por estar muito triste.;
[Tétum: Tempu invasaun, iha vila. Hanesan labarik konsege tuir no haree buat hotu, oho ema iha dalan hanaran Jakarta II.
Kontrola populasaun, labele ba to’os, susar hahan. Mate barak..
Wainhira kiik ba casa manu, rona ema hakbesidk nia, tauk.
Ne’e ema Falintil. Oinsa kolia ho nia, manaan ninia tauk, konvense atu ajuda.
Oinsa ajuda ne’e desenvolve, ligasaun ho Adjunto Gil no Sole. Hasoru ho Konis Santana.
Elementus klandestinidade nebe tama Intel, oinsa sira ajuda.
Familia hatene hotu.
1991 kaer, inkerito.
Tempu Comandante Railakan moras atu mate, bolu nia atu tau matan. Oinsa ba hasoru ho Railakan, lori mai uma, tau seguransa, hetan ai-moruk to’o diak ona.
Oinsa hakerek no rai hela dokumentus kona ba klandestinidade.
Rona Konis Santana mate, buka ninia rate la hetan. Tanis, deskonfia la mate karik.
Ligasaun fali ho Mau Hunu, Xanana.
Radio nebe usa atu kontaktu ba ai-laran, hahu 1994.
Organisa demonstrasaun iha Dili.
1999 ba Wai Mori, dala rua.
Oinsa susar moris ohin.
Ceremonia remata ho Falintil, hahu FDTL: la ba, sente laran moras.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.014
Audio
Pasta: 08023.015Título: Entrevista a Mateus da Costa no programa radiofónico Tuba Rai Metin - Parte IIAssunto: Aquando da invasão estava na vila. Como criança acompanhou e observou tudo, pessoas foram mortas numa rua de nome Jakarta II.
A população é controlada, não pode sair para a horta, falta de alimentos. Muita gente morreu.
Quando as crianças vão caar aves, ao ouvir pessoas a aproximarem-se dele, tem medo.
É gente das Falintil. Como falar com ele, incutir-lhe confiança, falam em ajudá-la.
Como ajudar a desenvolver, ligação com o Adjunto Gil e Sole. Encontra-se com Konis Santana.
Elementos da rede clandestina infiltram-se na Intel (espécie de PIDE), para os ajudar.
A familia tem conhecimento disso.
Em 1991 é preso e sujeito a interrogatório.
O comandante Railakan estava gravemente doente, foi-lhe entregue para o cuidar. Como foi ter com o Railakan, levou-a para casa, deu-lhe segurança, procura medicamentos para o tratar.
Como escrever e guardar os documentos sobre a rede clandestina.
Sabem que Konis Santana morrera, mas não encontram a sua campa. Choram e desconfiam que não tenha morrido.
Ligação com Mau Hunu e Xanana.
A rádio para estabelecer contacto com o mato teve início em 1994.
Organiza demonstração em Dili.
Em 1999 vai a Uaimori por duas vezes.
Como era difícil a vida …
Ceremónia que põe fim às Falintil, início de FDTL: não compareceu por estar muito triste.;
[Tétum: Tempu invasaun, iha vila. Hanesan labarik konsege tuir no haree buat hotu, oho ema iha dalan hanaran Jakarta II.
Kontrola populasaun, labele ba to’os, susar hahan. Mate barak..
Wainhira kiik ba casa manu, rona ema hakbesidk nia, tauk.
Ne’e ema Falintil. Oinsa kolia ho nia, manaan ninia tauk, konvense atu ajuda.
Oinsa ajuda ne’e desenvolve, ligasaun ho Adjunto Gil no Sole. Hasoru ho Konis Santana.
Elementus klandestinidade nebe tama Intel, oinsa sira ajuda.
Familia hatene hotu.
1991 kaer, inkerito.
Tempu Comandante Railakan moras atu mate, bolu nia atu tau matan. Oinsa ba hasoru ho Railakan, lori mai uma, tau seguransa, hetan ai-moruk to’o diak ona.
Oinsa hakerek no rai hela dokumentus kona ba klandestinidade.
Rona Konis Santana mate, buka ninia rate la hetan. Tanis, deskonfia la mate karik.
Ligasaun fali ho Mau Hunu, Xanana.
Radio nebe usa atu kontaktu ba ai-laran, hahu 1994.
Organisa demonstrasaun iha Dili.
1999 ba Wai Mori, dala rua.
Oinsa susar moris ohin.
Ceremonia remata ho Falintil, hahu FDTL: la ba, sente laran moras.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.015
Audio
Pasta: 08023.016Título: Entrevista a Mateus da Costa no programa radiofónico Tuba Rai Metin - Parte IIIAssunto: Aquando da invasão estava na vila. Como criança acompanhou e observou tudo, pessoas foram mortas numa rua de nome Jakarta II.
A população é controlada, não pode sair para a horta, falta de alimentos. Muita gente morreu.
Quando as crianças vão caar aves, ao ouvir pessoas a aproximarem-se dele, tem medo.
É gente das Falintil. Como falar com ele, incutir-lhe confiança, falam em ajudá-la.
Como ajudar a desenvolver, ligação com o Adjunto Gil e Sole. Encontra-se com Konis Santana.
Elementos da rede clandestina infiltram-se na Intel (espécie de PIDE), para os ajudar.
A familia tem conhecimento disso.
Em 1991 é preso e sujeito a interrogatório.
O comandante Railakan estava gravemente doente, foi-lhe entregue para o cuidar. Como foi ter com o Railakan, levou-a para casa, deu-lhe segurança, procura medicamentos para o tratar.
Como escrever e guardar os documentos sobre a rede clandestina.
Sabem que Konis Santana morrera, mas não encontram a sua campa. Choram e desconfiam que não tenha morrido.
Ligação com Mau Hunu e Xanana.
A rádio para estabelecer contacto com o mato teve início em 1994.
Organiza demonstração em Dili.
Em 1999 vai a Uaimori por duas vezes.
Como era difícil a vida …
Ceremónia que põe fim às Falintil, início de FDTL: não compareceu por estar muito triste.;
[Tétum: Tempu invasaun, iha vila. Hanesan labarik konsege tuir no haree buat hotu, oho ema iha dalan hanaran Jakarta II.
Kontrola populasaun, labele ba to’os, susar hahan. Mate barak..
Wainhira kiik ba casa manu, rona ema hakbesidk nia, tauk.
Ne’e ema Falintil. Oinsa kolia ho nia, manaan ninia tauk, konvense atu ajuda.
Oinsa ajuda ne’e desenvolve, ligasaun ho Adjunto Gil no Sole. Hasoru ho Konis Santana.
Elementus klandestinidade nebe tama Intel, oinsa sira ajuda.
Familia hatene hotu.
1991 kaer, inkerito.
Tempu Comandante Railakan moras atu mate, bolu nia atu tau matan. Oinsa ba hasoru ho Railakan, lori mai uma, tau seguransa, hetan ai-moruk to’o diak ona.
Oinsa hakerek no rai hela dokumentus kona ba klandestinidade.
Rona Konis Santana mate, buka ninia rate la hetan. Tanis, deskonfia la mate karik.
Ligasaun fali ho Mau Hunu, Xanana.
Radio nebe usa atu kontaktu ba ai-laran, hahu 1994.
Organisa demonstrasaun iha Dili.
1999 ba Wai Mori, dala rua.
Oinsa susar moris ohin.
Ceremonia remata ho Falintil, hahu FDTL: la ba, sente laran moras.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.016
Audio
Pasta: 08023.101Título: Entrevista a Nug no programa radiofónico Tuba Rai MetinAssunto: Nascido em Malang, Indonésia. Conforme informções durante a invasão era voluntário para ajudar Timor. Pedindo informações de lá, diz-se que era mentira. Depois não houve mais notícias.
Na univercidade um colega LBH (Lembaga Bantuan Hukun = Legal Aid Institute) deu-lhe um livro, narrando a razão da invasão.
Informações da Amnistia Internacional. Torna-se activista na Universidade; dando ênfase à ditadura de Suharto.
Sabe do problema de Timor, mas ainda não obteve ligação com timorenses. O 12 de Novembro é importante por várias notícias que circulam, notícias que são conhecidas pelo exterior. Início da ligação com estudantes timorenses. Criação de Fortilos (Fórum Timor Lorosa’e), onde trabalha.
A princípio só sabia da Fretilin, nada sabia da convergência nacionalista.
Sua relação com Renetil, IMPETTU, AST, OJETIL. Trabalhando as informações. Os colegas não dão informações sobre outros.
Estuda e admira a resistência timorense. Compreende que o inimigo são os militares indonésios.
Momento depois da detenção de pessoas do PRD, obtém informações sobre a manifestação. Teve que fugir para se esconder.
Viu como vários activistas timorenses se esquecem da sua luta, para pensar apenas na independência nacional, esquecem-se da libertação do povo. Inicia com os colegas do Instituto Sahe para fortificar mais ainda as actividades.
Timorenses participando nos protestos, os activistas indonésios começam a inteirar-se da situação.
Desejam que o povo de Timor e da Indonésia andem de mãos dadas. Procura apoio para alcançar justiça na Indonésia. Com o intuito de criar condições para a democracia na Indonésia.;
[Tétum: Moris iha Malang. Tempu invasaun notisia fo sai ne’e voluntariu (sukarelawan) nebe ajuda Timor. Husu fali ba apa, hatete ne’e bosok. Depois la iha notisia tan.
Iha univsersidade kolega LBH fo libro ida, foin hetene tanba sa mak halo invasaun.
Informasaun tan husi Amnistia Internasional. Sai aktivista iha Universidade; problema hanesan, ho Suharto nia ukun nebe makaas.
Hatene problema Timor, maibe seidauk iha ligasaun ho Timor oan sira. 12 Novembru importante tanba notisia barak mak hetan, tama fali husi liur deit. Ligasaun ho estudante Timor sira mak hahu. Oinsa hahu Fortilos, servisu iha neba.
Uluk so hatene kona ba Fretilin, la hatene kona ba konvergensia nasional nebe halo.
Oinsa relasaun ho Renetil, IMPETTU, AST, OJETIL. Servisu ho informasaun nebe halo. Kolega seluk subar malu.
Estuda no admira resistensia Timor nian. Komprende enemigu mak hanesan deit, militar Indonesia sira.
Depois momentu kaer ema PRD sira, hetan informasaun kona ba demonstrasaun. Tenki halali subar fali.
Haree aktivista Timor oan sira barak haluha kona ba sira nia luta, hanoin ne’e independensia nasional deit, haluha kona ba libertasaun povo nian. Hahu ho kolega balu seluk grupu Sahe Institute atu bele hametin tan ida ne’e.
Partisipasaun ema Timor iha protesta sira, aktivista Indonesia komesa hatene
Husu Timor ho Indonesia nia povo bele lao hamutuk. Presiza apoio atu bele hetan justisa iha Indonesia nia laran mos. Depende ba ida ne’e atu bele hetan demokrasia iha Indonesia.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.101
Audio
Pasta: 08023.130Título: Entrevista a Gilman Assunção Exposto Santos no programa radiofónico Tuba Rai MetinAssunto: Nascido em Ermera. Estudou em Díli.
É adepto da UDT, fugiu até Atambua no contra-golpe. Abriu as portas da prisão para os presos da Fretiin.
Regressa a Timor-Leste, foi a Baucau de barco a 7-12-1975 juntamente com a tropa indonésia. Foi Partisan, percorrendo todo Timor. Em Ainaro: elementos da Fretilin feridos nos tiroteios, foram levados para Díli.
Em 1977 casou com Armandina Gusmão, irmã (+nova) de Xanana.
Em 1979 trabalhou para CRS (Christian Relief Service), procurando salvar as pessoas, como o Adriano Gusmão (guarda-costas do Nicolau Lobato), população de Maubisse. Como conseguia salvar.
De 1981 a 1983 a comvite dos militares indonésios ia esclarecer as pessoas para não trabalharem na rede clandestina porque esta tem ligação com Xanana.
A TNI trouxe o Oka (o Oka creio ser o mesmo que Venâncio Ferraz; é uma questão de investigar) para a sua casa para se habituarem ao Contacto de Paz. Obtiveram informações de Xanana através de fotografias.
Contacto familiares na Australia; perseguido por causa disso.
Inicia (aqui deve ser a Armandina inicia; será) rede clandestina com Xanana quando o seu marido foi ensinar no Externato, encontra-se com D. Aliança Araújo.
Recebeu uma carta que reconheceu a caligrafia quando wenviou coisas para Ainaro.
Plano de trazer Xanana Gusmão para Díli na preparação da visita dos parlamentares português; quer encontrar-se.
Em 1991 foi com o marido da Dona Aliança Araújo, encontar-se com o Padre Barreto.
Escondendo Xanana debaixo de um colchão até a casa em Lahane (era transportado de camioneta de Ainaro).
Mudou para Balibar, toda a família foi ao seu encontro. Grande emoção. Depois, não se sentindo seguro, mudou de novo.
O Padre Mário Belo transportou Xanana para Ermera. Xanana ia no táxi do Mateus atravesando Díli.
Em 1992: quando TNI deteve o Belmiro, dói descoberta a rede.
O Florentino Sarmento, chefe de Etadep, é que dava grande apoio.
De 1988 a 1989 encontra ligação e conhece a ligação de Xanana com Jerónimo da Silva, e Constâncio Pinto.
Contstâncio Pinto transporta Xanana para se encontrar com jornalista japonês numtáxi em Díli, o jornalista assustado, ficou de boca aberta.
Em 1979 juntamente com Chico Borolaku (preso em Flamboyan, Baucau), e consegue alguma ajuda.
Soube da detenção do Xanana já era tarde. A polícia cercou a casa até ao dia seguinte e ira ba Polres (Quartel Geral da Polícia). Foi interrogado durante seis meses.
Rui Lopes pediu para o libertar mas não conseguiu. Teve alguma ajuda de Simbolon.
Frustração no encontro em Atambua em 1975. conflito entre Mário e João Carrascalão.;
[Tétum: Moris Ermera. Escola Dili.
Partidu UDT, halai to’o Atambua iha Kontra-Golpe. Loke odamatan ba presos Fretiin sira
Tama fali Timor Leste, sai ro ba Baucau 7 / 12 / 1975 hamutuk ho tropa Indonesia. Tama Partisan, lao Timor tomak. Ainaro: oinsa ema Fretilin hetan tiru kanek, lori ba Dili.
1977 kaben ho Armandina Gusmao, Xanana nia aliin feto.
1979 servisu ho CRS, hahu salva ema, exemplu Adriano Gusmao (guarda-costa Nicolau Loubato nian), populasaun husi Maubisse. Oinsa konsege salva.
1981 - 1983 konvite husi militar Indonesia ba esclarecimento katak labele halao klandestinidade tanba sira nia relasaun ho Xanana.
TNI lori Oka mai tan sira nia uma atu toman sira iha Kontak Dame nia laran. Hetan informasaun Xanana nia ho fotografias.
Kontaktu ho maluk sira iha Australia; perseguisaun nebe hetan.
Hahu klandestinidade ho Xanana bainhira ninia kaben ba hanorin excola iha Externato, hasoru malu ho Dona Aliança de Araujo.
Simu karta ebe rekonhece kaligrafia, haruka sasan ba Ainaro.
Planu lori Xanana Gusmao mai Dili tanba preparasaun ba visita membru Parlamentu Portugues sira, hakarak hasoru.
1991 ba ho Dona Aliança Araujo nia lain, hasoru liu Padre Barreto.
Oinsa protégé Xanana iha dalan ho colchão iha leten. To’o uma iha Lahane.
Muda fali ba Balibar, famiila tomak ba hasoru nia neba. Emosaun. Depois, la seguro: tenki muda fali.
Padre Mario Belo nebe lori Xanana ba Ermera. Xanana sai Mateus ninia taxi atu atravessa Dili.
1992: kuandu ema TNI kaer Belmiro, deskobre rede.
Florentino Sarmento chefe Etadep mak fo apoo makaas.
1988 – 1989hetan ligasaun no conhece ligasaun Xanana nian hanesan Geronimo da Silva, ho Constancio Pinto.
Contstancio Pinto tula Xanana ba hasoru malu ho jornalista Japones iha taxi laran iha Dili, jornalista hakfodak, lakon kolia.
1979 hamutuk ho Chico Borolaku (preso iha Flamboyan, Baucau), konsege ajuda ruma.
Hatene ema kaer Xanana lorokraik ona. Polisia halehu uma loron seguinte no sira ba Polres. Inkeritu makaas fulan neen.
Rui Lopes lobi atu libera nia, la konsege. Hetan Tulun ruma husi Simbolon.
Frstrasaun nebe hasoru iha Atambua iha 1975. Konfliktu entre Mario no Joao Carrascalao oinsa.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.130
Audio
Pasta: 07196.154.023Assunto: Dificuldades em publicar o Manifesto do MAC. Tradução francesa da Carta, objecções de carácter técnico e político. Envio de documentação para Lisboa, Porto e Coimbra, jornais portugueses, Cônsul em Túnis, Angola e Governo da Guiné. Publicação do extracto do relatório no jornal da UMT (União Marroquina do Trabalho), Avant Garde. Início do julgamento [Processo dos 50], necessidade de tomar uma "posição clara e firme face aos ocupantes". Artigos da Suzanne Luzignan no jornal Le Monde. Mário de Andrade, questão de direito de asilo. Carta dos amigos da Alemanha Oriental, eleitos Secretário e Subsecretário do seu grupo. Questão da entrada de Viriato da Cruz na República do Gana. Consolidação da posição da FRAIN no exterior. Análise do trabalho desenvolvido pelo movimento no exterior e da falta de contacto efectivo com o interior do país, no caso Angola. Crise económica em Angola, desânimo e descontentamento entre os meios coloniais, exploração desse facto. Problema da falta de ligação do movimento com as massas. Conferência Afro-Asiática, brochura. Reunião do Comité Director da Conferência dos Povos Aficanos, contactar o Gilmore. I Conferência Afro-Asiática da mulher, preparação de uma mensagem. Posição de Hugo Meneses face ao "grupo daí". Criação de uma Associação de Estudantes. Criação de uma União dos Trabalhadores africanos. Contactos na sede da "Bourse" com várias Federações de sindicatos, e contactos com 3 uniões locais no interior do país.Remetente: Luís CabralDestinatário: Abel Djassi, com cópia para A. e V. [Viriato da Cruz]Data: Domingo, 7 de Fevereiro de 1960Fundo: DAC - Documentos Amílcar CabralTipo Documental: Correspondencia Página(s): 4
07196.154.023
Correspondencia
Pasta: 00932.001Título: Acta/Súmula C.M.Assunto: VER PASTA N.º 0932.02
PONTOS CONSTANTES DO COMUNICADO DO CM:
Greve na Função Pública
Associações sindicais na Função Pública
Material destinado à Faculdade de Ciências de Lisboa isento do regime de contingentação e demais formalidades alfandegárias
Prorrogação do prazo de intervenção do Estado em diversas empresas tuteladas pelo Ministério da Agricultura e Pescas
Fiscalização da cobrança nos transportes colectivos e penalizações das infracções
Centro Coordenador de Trabalho Portuário de Lisboa
Instituto do Trabalho Portuário
Bases gerais do Trabalho Portuário
Provimento do lugar de Director do Teatro Nacional de S. Carlos
Provimento do lugar de Director dos Serviços Administrativos e Financeiros da Comissão Nacional do Ambiente
Autorização para o Fundo de Renovação e Apetrechamento da Indústria da Pesca conceder apoio financeiro para aquisição ou construção de navios e outros empreendimentos
Alterações à Lei Orgânica do Ministério da Indústria e Tecnologia (extinção de vários serviços)
Inspectores-Orientadores na Direcção-Geral do Ensino Básico
Revogação da equivalência entre o bacharelato em Ensino pela Universidade do Minho e o Exame de Estado
Facilidades na Função Pública aos trabalhadores estudantes
Instrumento de regulamentação colectiva e contratos individuais
Remuneração mínima mensal
Subsídio de desemprego
OUTROS PONTOS ABORDADOS:
Política global do sector automóvel
Programa de acção destinado a resolver as situações de conflito no sector portuário
Amnistia a algumas infracções e contravenções respeitantes à aquisição e importação ilegal de acções (retirado)
Criação de empresas públicas, dotadas de personalidade jurídica e com gestão profissionalizada, propostas pelas autarquias (retirado)
ANEXO À SÚMULA:
Comunicado do CM DE 05/04/1978Data: Quarta, 5 de Abril de 1978Fundo: AMS - Arquivo Mário SoaresTipo Documental: ACTAS Página(s): 5
00932.001
ACTAS
Pasta: 06500.054Título: Agência Reuter, Kompas Online, The Jakarta Post, Agência France Press, BBC, International Herald Tribune, The Australian, South China Morning Post, Associated Press, Tempo Interaktif, Agência Antara, The Daily Telegraph, Suara Pembaruan DailyAssunto: ABRI; Bispo D. Basilio do Nascimento; Igreja; Europa; Orlando da Costa; Abilio Soares; SDB; Habibie; Orlando Marcelino; UE; assassinatos; Bispo D. Ximenes Belo; ETISC; GB; Robin Christopher; solidariedade; Fernando de Nascimento; RENETIL; Fernando de Araujo; Holanda; Portugal; Áustria; Indonésia; prémio Nobel; militares; tribunal; justiça; mortes; Xanana Gusmão; Santa Cruz; tribunal militar; Nações Unidas; manifestações; J. Marker; violência; A. Sanit; Ali Alatas; PPIP; FRETILIN; A. Araújo; guerrilha; economia; Austrália; Santa Cruz; detenções; DPRD; DSMT; FPDI; PBB; H. Dasdores Soares; fome; estudantes; resistência juvenil; referendo; libertação de Xanana; tiroteio; proposta de paz; pedido de desculpa; Suharto; John M. Miller; Bloody Sunday; A. Dimiri; M. Carrascalão; Timorgap; Guterres; GPK; Mandela; Cimeira de Cardiff; DPR/MPR; FNPTL; Ramos-Horta; INFID; UNCHR; libertação de prisioneiros; separatistas; Annan; prémio Nobel; AI; Muladi; HAM; DanremData: Maio de 1998 - Julho de 1998Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: IMPRENSA Página(s): 79
06500.054
IMPRENSA
Pasta: 06500.055Título: The Independent, The Australian, The New York Times, Agência France Press, New Statesman, The Washington Times, The Jakarta Post, Agência Antara, BBC, Kompas Online, The Financial Times, Sydney Morning Herald, Agência Reuters, The Indonesian Observer, Expresso, Agência Associated PressAssunto: Resistência Armada; Lere A. Timur; FRETILIN, Xanana Gusmão; ABRI; Austrália; AIETD; Igreja; Wiranto; K. Annan; J. Marker; militares; Downer; CNDH; Habibie; Bispo D. Ximenes Belo; Supadi; assassinatos; Suratman; Resistência juvenil; estudantes; J. Pareira; Alatas; genocídio; prémio Nobel; guerrilha; documentos confidenciais; Kamal Bamadhaj; Portugal; Jaime Gama; refugiados; tribunal federal; H. Deakin; Lay Kon Tji; P. Ruddock; TAPOL; Suharto; HRWA; G. Aditjondro; NZ; Santa Cruz; EUA; solidariedade; mortes; S. Panjaitan; jornalistas; RENETIL; prisão; Becora; J. Pilger; Abilio Soares; Clinton; PBB; CNRT; conversações; Supadi; Mindanao; FALINTIL; violência; Komnas HAM; Mário Carrascalão; M. Soekarnoputri; A. Rais; M. Moslem; ETISC; T. Y. Budii; retirada das tropas; referendo; DPRD; PBB; GPK; ASEAN; Syafei; NY; autonomia; Kostrad; Kopassus; manifestações; A. Damiri; Da Silva; ETISC; ARF; UE; Guterres; China; paz; A. Mariano; enviado especial da ONU; F. Eckard; PDI; F. Araujo; PBNU; YPP; Ramos-Horta; MandelaData: Junho de 1998 - Novembro de 1998Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: IMPRENSA Página(s): 97
06500.055
IMPRENSA
Pasta: 06500.056Título: The Sydney Morning Herald, Foreign Correspondent, The Independent, The Jakarta Post, Times, Canberra Times, Kompas, Agência France Press, Agência Reuter, Indonesia Daily News Online, Agência Associated Press, The Australian, The New York Times, Waspada, Agência Lusa, The Independent on SundayAssunto: M. Yosfiah; Suharto; ABRI; Habibie; ICMI; TAPOL; DFAT; ICJ; G. Evans; C. Haviland; B. Haigh; violência; Y. Yosflah; J. Jolliffe; FRETILIN; Andreas; militares; O. Guterres; Austrália; G. Fadhyl; DPRD; relatório Sherman; NZ; A. Soares; A. Alatas; KKN; PBB; FKP; FPP; embargo; Grã-Bretanha; jornalistas mortos; Balibo; G. Shackleton; G. Cunningham; T. Stewart; M. Rennie; B. Peters; inquérito; Nobel; Ramos-Horta; Igreja, Bispo D. Ximenes Belo; Resistência juvenil; FORITLOS; solidariedade; estudantes; Mário Carrascalão; A. S. Mariano; PNS; E. Guterres; RI; DPR/MPR; DPA; BPK; demissão de J. A. Soares; Xanana Gusmão; manifestações; violações; mulheres; Matan Ruak; CNRT; Suratman; ETISC; GPK; referendo; genocídio; Komnas HAM; greve de fome; Cipinang; GRPTTT; SOLIDAMOR; UDT; IETDE; Congresso dos EUA; Clinton; Tony Hall; Basilio do Nascimento; ICRC; LP; FHRJ; Aniceto G. Lopez; Wiranto; ASEM; Santa Cruz; AIETD; política de venda de armas dos EUA; ETAN; FALINTIL; coma; contaminação radiológica; prisões; TimorGap; JapãoData: Agosto de 1998 - Dezembro de 1998Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: IMPRENSA Página(s): 88
06500.056
IMPRENSA
Pasta: 06500.057Título: Algemeen Dagblad, The Observer; BBC, Tempo Interaktif, The Jakarta Post; Kompas; The Irish Times; Agência France Press; Agência Associated Press, Agência Reuters, The Age, The Sydney Morning Herald, Indonesia Daily News Online, Tempo, Diário de Notícias, Agência Lusa, Waspada.Assunto: TAPOL; resistência juvenil; Suharto; massacre; violência; militar; estudantes; jornalistas; J. Pilger; Austrália; mortes; Ramos-Horta; Santa Cruz; Nações Unidas; ABRI; mulheres; R. Coomaraswamy; CNDHNU; HRW; manifestações; protestos; ICRC; Igreja; Carlos Belo; Mário Carrascalão; CJPDD; J. A. Soares; Xanana Gusmão; prisão; Holanda; Habibie; SDB; KKN; MPR; Suratman; rebeldes; Y. Yosfiah; BPN; ninja; GPK; FRETILIN: J. Gama; Prémio Nobel; C. O'Clery; polícia; J. Marker; K. Annan; F. Neves; paz; M Albright; G. Evans; Grã-Bretanha; Clinton; armas; CNDHI; A. Soares; Prémio Nobel; guerrilha; T. M. Bulak; V. Xavier; FALINTIL; CNRT; Amien Rais; Cipinang; prisão; ETISC; F. Araújo; PBB; DPP; P. Flood; Sherman; J. Moore ; Wiranto; referendo; CVI; Portugal; CAJ; J. Dunne; Downer; deserção; batalhão 745; J. H. A. Salim; HAM; P. Herren; O. Drufaut; vilas; UE; refugiados; extradição de Suharto; N. C. da Silva; ASEAN; MUI; negociações; A. Soares; WirantoData: Novembro de 1998 - Dezembro de 1998Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: IMPRENSA Página(s): 97
06500.057
IMPRENSA
Pasta: 06498.050Título: The Guardian, The Jakarta Post, Tempo, The Financial Times, Agência Agência France Press, The Sydney Morning Herald, BBC, Antara, The Star, New Straits Times, Republika Online, Suara Pembaruan Online, Agência Reuters, The Sun, Het Parool, Irish TimesAssunto: Turistas visitam Timor-Leste; Indonésia; K. Annan; Igreja; A. Malik; FRETILIN; Portugal; Horta; A. O. Soares; ABRI; Bispo D. Ximenes Belo; A. dos Santos; polícia; militares; A. Siga; B. do Nascimento; estudantes; resistência juvenil; prémio Nobel; Nações Unidas; APEC II; ASEAN; PDI; LP HAM; referendo; Malásia; WTO; Japão; UE; economia; manifestações; protestos; UMNO; Alto Tribunal da Malásia; GMNI; congresso dos EUA; Clinton; Noruega; cemitério de Santa Cruz; Rismanto; ICRC; J. Kremb; DPRD; imprensa; ONGs; MPAF; J. Howard; Austrália; forças armadas; KWI; Suharto; mortes; Ramos-Horta; M. J. M. Ayob; Kuala Lumpur; Grã--Bretanha; Komnas HAM; ILAHRA; Hendardi; McCurry; DPR; FABRI; África do Sul; Anwar; AI; Filipinas, Tailândia; TAPOL; S. Nasution; activistas; EDM; encontro de Timor-Leste; deportações; conferência de Dublin; HawksData: 1997Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: IMPRENSA Página(s): 134
06498.050
IMPRENSA
Pasta: 06498.051Título: Rádio Suara Amerika, Asian Age, Republika OnLine, Kompas Online, Agência France Press, Rádio Renascença, Gatra, The Jakarta Post, Agência Reuter, New Straits Times, The Sun, The Sydney Morning Herald, Far Eastern Economic Review, San Francisco Chronicle, The Washington Post, Deutsche Welle, Rádio Difusão Portuguesa, Rádio Republik Indonesia, Agência Antara, The Canberra Times, The New Zealand Herald, Frankfurt Allgemeine ZeitungAssunto: ETHRC; ABRI; Igreja; Bispo D. Ximenes Belo; A. Siga; CVI; Grã-Bretanha; fotógrafos; Schakleton; SDB; A. Soares; B. do Nascimento; Xanana Gusmão; Prémio Nobel; Ramos-Horta; Alatas; CNRM; PBB; Komnas HAM; resistência juvenil; estudantes; A. Rivai; Portugal; China; J. Gama; EUA; ONGs; F. Wolf; Alemanha; Austrália; Santa Cruz; ICRC; FRETILIN; polícia; AFL/CIO; PDI; Clinton; D. Fortuna; K. Annan; Boutros Boutros-Ghali; GPK; tribunal; Natal; P. Kennedy; mulheres; violações; Soekotjo; C. Powell; Chambers; APEC II; A-G; Umno Youth; J. Hussein; detenções; MAF; Canberra; jornalistas; Malásia; Kuala Lumpur; UE; ASEAN; ASEM; PBB; PKN; A. Sagran; J. Mucharam; Suharto; NCMR; solidariedade; Cuba; Kennedy; proibição de entrada; Hambali; F. Mesquita; protestos; manifestações; M. Simbolon; J. Hermenegildo; PWI; violência; Mesquita; M. Abuh; Ambeno; UDT; APODET; IYC; turistas; Viqueque; Direitos Humanos; M. Sukarnoputri; Downer; Kinkel; Durak; testemunhas; desemprego; CochraneData: Janeiro de 1997 - Março de 1997Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: IMPRENSA Página(s): 123
06498.051
IMPRENSA
Pasta: 00792.001Título: Acta/Súmula C.M.Assunto: VER PASTA N.º 0792.02
PONTOS PRÉVIOS:
Relações entre o Governo e a AR
Expropriações por utilidade pública
Greve na empresa Cotesi
Indemnização aos agricultores do Vale do Mondego pelos prejuízos causados pelas cheias de 1976
Exoneração de Asdrúbal Alves Pereira Calísto de membro e Presidente do Conselho de Gerência da Enatur, Empresa Nacional de Turismo, EP
Situação na Barragem do Roxo (riscos de desabamento referidos na Imprensa)
Alterações ao regime geral da Previdência
Fundo de Socorro Social
Observações do Ministro da Administração Interna em relação a alguns assuntos tratados no último CM, em que não esteve presente (recenseamento dos desalojados e Imprensa Nacional - Casa da Moeda)
Reforço dos efectivos da Brigada de Trânsito da GNR
Solicitação de CM Extraordinário dedicado aos problemas da Função Pública
Reforço dos efectivos da Brigada de Trânsito da GNR
Alterações ao Decreto-Lei n.º 769-B/76, que cria as comissões científicas interuniversitárias
Criação de uma missão permanente em Estrasburgo, para representar Portugal no Conselho da Europa
Serviço Nacional de Informação
Isenção de sisa às aquisições de casa própria
Definição de área bruta total da habitação para efeitos de concessão de crédito à habitação
Nomeação para membros da Comissão Administrativa do grupo de empresas J. Pimenta de António de Matos Salgueiro e Rui Gomes
PONTOS DA AGENDA:
Perdão das dívidas provenientes da taxa de produção devida pelos vinicultores à Junta Nacional do Vinho e nova redacção ao Decreto-Lei n.º 47470
Harmonização do processo de cessação da intervenção do Estado nas empresas sujeitas ao regime provisório de gestão e nas empresas privadas
Manutenção da intervenção estatal nas empresas que compõem os subgrupos Alcácer, Ciparque e Promotora, bem como nas duas sociedades integradas no subgrupo Icessa (retirado)
Acordo de cooperação nos domínios do ensino e da formação profissional entre Portugal e Cabo Verde
Acordo no domínio da saúde entre Portugal e Cabo Verde
Acordo no domínio da saúde entre Portugal e São Tomé e Príncipe
Nova redacção ao Decreto-Lei n.º 729-F/75 (retirado)
Acordo entre Portugal e Cabo Verde sobre a concessão de empréstimo
Aumento do aval concedido pelo Estado à Carris
Empréstimo do Fonds de Reétablissement du Conseil de L'Europe
Concessão de aval do Estado à Proconstroi
Concessão de aval do Estado à Electricidade de Portugal - EDP
Controle de gestão nas empresas
Funcionamento das Comissões de Trabalhadores
Nova redacção ao Decreto-Lei n.º 372-A/75 (retirado)
Atribuição da gestão das participações de capital de várias sociedades à Petrogal - Petróleos de Portugal, EP (retirado)
Lei orgânica da Secretaria-Geral do Ministério da Educação e Investigação Científica
Extinção das Juntas de Saúde do Ultramar e da Junta de Recurso
Extinção do Fundo Nacional de Abono de Família e integração do seu património na Caixa Nacional de Pensões
Colocação e abonos dos professores do Ensino Primário
Categorias e vencimentos do pessoal docente do Instituto Gregoriano de Lisboa
Limites de idade para admissão às Escolas do Magistério Primário
Novo regime de fixação de rendas nos contratos de arrendamento e substitui o sistema adoptado pelo Decreto-Lei n.º 445/74
Empréstimo interno - Promissórias do Tesouro
Nacionalização das posições sociais não pertencentes ao Estado do capital social da empresa Gráfica Açoreana, Lda. (retirado)
Recrutamento do pessoal administrativo do Gabinete Coordenador do Centro de Investigação e Controle da Droga e do Centro de Estudos da Profilaxia da Droga
PONTOS FORA DA AGENDA:
Pagamento dos juros aos investidores na Torralta
Nova tabela de preços dos combustíveis
Novo sistema de tarifas de energia eléctrica
Nomeação de Manuel António Baptista Macara e Manuel Van Hoof Ribeiro para membros do Conselho de Gerência da Siderurgia Nacional, EP
Instalação de uma unidade produtora de tractores agrícolas
Alterações ao sistema de poupança-crédito para emigrantesData: Quinta, 20 de Janeiro de 1977Fundo: AMS - Arquivo Mário SoaresTipo Documental: ACTAS Página(s): 20
00792.001
ACTAS
Pasta: 02975.049Assunto: Contestação ao CR
Segurança nas reuniões do CR em relação à Comunicação Social
Análise do 25 de Novembro
Partidos Políticos
Órgãos de Comunicação Social
Posição do PPD e do PCP sobre a presença de militares na cena política
Esquerda e PCP no processo político
Prisão de elementos implicados no 25 de Novembro
Comissões no CR para definição de missões políticas
Revisão da Plataforma de Acordo Constitucional com os Partidos Políticos
Inquérito na Armada sobre o 25 de Novembro
O MFA e o processo revolucionário
Posição da direita militar
Situação político - militar
Posição da RMC face ao MFA
Legalização das detenções do 25 de Novembro
Os Serviços da Polícia Judiciária Militar e os processos do 25 de Novembro
Nomeação de Comissão de Inquérito para o 25 de Novembro, presidida pelo Brigadeiro Luís António da Silva Araújo
Julgamentos em Tribunal Militar Territorial
Competências da PJM e do Tribunal na libertação de militares
Detenções durante o Estado de Sítio
Expulsão da Armada dos militares implicados no 25 de Novembro
Ameaças à esquerda e caça às bruxas
Partidarização nos quartéis e militarização das Unidades
Relação dos Sindicatos, MUTI, etc. com unidades militares e com os Órgãos Superiores da política
O PCP e o 25 de Novembro
Reconstituição do CR
Projecto político do MFA
Carta de Garantia das Liberdades dirigida aos Partidos Políticos
Restruturação das Forças Armadas
Revisão da instituição dos Órgãos do MFA
Leitura de carta do Capitão Sobral Costa
Documento dos 18 em defesa do poder popular armado
Leitura de carta do Major Costa Martins
Os Generais Otelo e Fabião e o 25 de Novembro
Casas de Reclusão para Militares e Casa de Reclusão da Trafaria
MFA e Partidos Políticos
Imagem do MFA e das Forças Armadas
CR como único Órgão permanente do MFA
Busca de armas
Segurança do Vice Almirante Rosa Coutinho, do General Fabião e do General Otelo
Demissão do CR do Capitão Tenente da Armada Almeida Contreiras
Segurança dos elementos do CR
Oficiais com mandato de captura
Integração do SDCI no EMGFA
Nomeação do Capitão Sousa e Castro para Presidente dos SACR
Serviços de Vigilância Económica
Serviços de Saneamento
Serviços de Extinção da ex / PIDE / DGS, a dirigir pelo General Ribeiro de Faria
Restruturação dos Serviços de Apoio do CR
Libertação de dois oficiais da Força Aérea
Libertação do General Kaulza de Arriaga
Demissão do Coronel Pereira de Carvalho como director do jornal 'República'
Saída de militares da Comissão Administrativa do jornal 'República'
Tribunal Militar Territorial para julgamentos do 28 de Setembro, 11 de Março e 25 de Novembro
Proposta de desgraduação dos Generais Otelo e Fabião
Comissão para elaboração de documentos do MFA
Contacto do CR com Partidos Políticos, Sindicatos, Comissões de Trabalhadores, Comissões de Moradores e Delegados de Sindicatos fora da Intersindical
Horário de reuniões do CRData: Quarta, 3 de Dezembro de 1975Fundo: DJB - Documentos José Manuel BarrosoTipo Documental: ACTAS Página(s): 15
02975.049
ACTAS
Pasta: 08023.089Título: Entrevista a Julio dos Santos e António do Carmo no programa radiofónico Tuba Rai MetinAssunto: Julio dos Santos:
Chefe da Aldeia de Mehara, iniciou a rede clandestina em 1977. Utilizando crianças.
Resonsável pela segurança Xanana quando lá esteve.
Xanana Gusmão fez contactos com o Adjunto Orlando, indo antes para a casa do liurai Miguel.
Como D. Martinho encontrou-se ali com Xanana.
Os indonésios queriam ir à casa do liurai Miguel, mas ele disse-lhes que era uma questão familiar.
Xanana Gusmão deu caixa, etc. a D. Martinho: falando sobre o que sabe nesse encontro.
Recebe informações sobre o levantamento de 1983. os homens fugiram de novo, só as mulheres é que foram detidas.
Fugiu para o mato durante um ano, depois foi capturado, investiga aat liu, oinsa baku, Hansip sira, etc.
Entrou de novo a Ti Alfa (não sei o que é Ti Alfa) em 1984, como Comandante; desconfiaram dele, e expulsaram-no.
Coisas que enviou para o mato.
Em 1999: fuga outra vez para o mato.
António do Carmo:
Nascido em Com, em 1959. Estudou em Lahane. Fez parte da UNETIM.
Fundou a OPJT em 1974.
Na invasão fudiu para o mato. Viu elementos da UDT e Apodeti serem detidos..
Regressa a vila em 1976 por ser detido. Os indonésios a princípio mostravam-se generosos distribuindo roupas, etc., depois mostraram atitudes incorrectas. Fazendo ligação.
No tempo do levantament em 1983, todos os homens fugiram, as mulheres foram detidas pelos indonésios, castigadas, etc. Viu porque estava presente. Torturadas com mordidelas de cobras, outras foram mortas.
Em 1985 foi detido o velho Mateus, cortaram-lhe as mãos e os pés, puseram num saco (de linhagem), e queimaram o Gaspar, e mais quatro pessoas.;
[Tétum: Julio dos Santos:
Chefe Aldeia Mehara, hahu clandestinidade 1977. Usa labarik sira.
Resonsavel seguransa wainhira Xanana Gusmao iha neba.
Xanana Gusmao kontaktu liu Adjunto Orlando, antes ba Liurai Miguelnia uma.
Oinsa Dom Martinho hasoru ho Xanana iha neba.
Bapak hakarak ba Liurai Miguel nia uma, maibe dehan ne’e ‘problema uma laran.
Xanana Gusmao fo caixa etc. Ba Dom Martinho: kolia ninia konhesimentu ba enkontru ne’e.
Simu informasaun ba levantamentu iha 1983. Mane sira halai fali, kaer feto sira.
Halai ai-laran tinan ida, depois kaer fali nia, investiga aat liu, oinsa baku, Hansip sira, etc.
Tama fali Ti Alfa 1984, hanesan Comandante; ema deskonfia nia, hasai fali.
Sasan nebe haruka ba ai-laran.
1999: halai fali ba ai-laran.
António do Carmo:
Moris iha Com, 1959. Escola Lahane. Tama UNATIM.
Harii OPJT iha 1974.
Invasau halai ai-laran. Haree ema kaer ema UDT o Apodeti…
Fila vila 1976 tanba kaer. Primeiru Indonesia diak, fahe roupa etc., depois ahahlok aat. Halo ligasaun.
Tempu levantamentu 1983, mane hotu halai, feto kaer husi Indoensia, kastigu, etc. Haree, tanba nia mesak neba. Tortura halo ho samea, oho balu.
1985 kaer katuas Mateus, tesi liman ain, tama karol nia laran, no sunu Gaspar, ema nain haat.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.089
Audio
Pasta: 07219.069Assunto: Relatório confidencial remetido apenas a Afonso Costa, mas representando um complemento do que foi dirigido a este conjuntamente com José Domingues dos Santos, relatando acontecimentos decorridos em 1936 e 1937; atitudes dos comunistas Amaral e Duarte em Madrid e suas ligações com os Budas (falsos comunistas); encontro com Amaral em casa de Bernardino Machado, em Madrid; conversa com Bernardino Machado acerca dos comunistas; conversas com Ribeiro de Carvalho e Aragão; partipação de Roberto Queirós em reunião na sede do SRI, em que também participaram António de Carvalho, o ex-cônsul em Ruão Ismael Anahory, o comunista Reis, Aragão, Rbeiro de Carvalho, Jamie de Morais, Jaime Cortesão, Meneses, Silvas e Godinho; proposta de Jaime de Morais para aceitação da revolução espanhola; divergências com os comunistas em Madrid e desinteresse causado em Ribeiro de Carvalho e Aragão na organização de uma frente revolucionária; acontecimentos passados em Madrid envolvendo Alexandre e Nunes e expulsão deste último de Madrid; questão da sublevação de dois barcos no Tejo e envolvimento nela de comunistas; comunistas Joaquim Godinho, Pinto Garcia e Luís Varela Ferro; descrição da acção de Roberto Queirós em Espanha; apoio recebido por D. Bernardo Giner de los Rios e do presidente do ministério espanhol L. Caballero; detalhes da viagem de Roberto Queirós a Portugal; comentários à posição de Domingos Pereira; impressões de Roberto Queirós sobre a UCRAL, o Comité dos Sargentos de Terra e Mar, sobre Cortês dos Santos, e opiniões de vários sectores relativamente aos comunistas; plano de atentado defendido pela UCRAL; opinião de Roberto Queirós sobre Ribeiro de CarvalhoRemetente: Roberto QueirósDestinatário: Afonso CostaData: Sábado, 3 de Abril de 1937Fundo: DFC - Documentos Afonso CostaTipo Documental: Correspondencia Página(s): 7
07219.069
Correspondencia
Pasta: 07219.032Título: Actas da Reunião de BeyrisAssunto: Actas da Reunião de Beyris, conferência política realizada em casa de Bernardino Machado, a seu convite, com a presença de Afonso Costa, José Domingues dos Santos e capitão Pina de Morais vindos de Paris; do eng. Cunha Leal, vindo da Corunha; de Lago Cerqueira, vindo de Biarritz; e de Jaime de Morais e Jaime Cortesão, vindos de Madrid; capitão Pina de Morais delegado da Junta Directiva da Liga de Defesa da República; Cunha Leal comunicou insucesso na obtenção da presença do Dr. Moura Pinto; apelo de Bernardino Machado à união dos republicanos contra a ditadura e proposta deste para constituição de uma autoridade política para a propaganda republicana; menções às ideias dos coronéis Poppe, Ribeiro de Carvalho, Aragão e Beires, e do general Norton de Matos; empréstimo estrangeiro para financiar a acção de propaganda republicana; Dr. Nápoles e cor. Norberto Guimarães representantes dos revolucionários de Lisboa; assistência aos emigrados; Aliança Republicana-Socialista; deportados em Timor e Cabo VerdeData: Domingo, 22 de Novembro de 1931 - Segunda, 23 de Novembro de 1931Fundo: DFC - Documentos Afonso CostaTipo Documental: Documentos Página(s): 15
07219.032
Documentos